Türkçenin temel ünlülerinin tarihî görünümü

Türkçe, ünlü varlığı bakımından zengin bir dildir. Genel Türkçede nitelikleri bakımından, damaklılık (palatalité), açıklık (aperture) ve dudaklılık (labialité) ilişkileriyle oluşmuş sekiz ünlü vardır. Bunlar /a/, /e/, /ı/, /i/, /o, /ö/, /u/ ve /ü/'dür. /a/, /i/ ve /u/ genel olarak Türkçenin temel ünlüleri olarak kabul edilir. Bu görüşe göre, Türkçenin yazı ile takip edilemeyen dönemlerinde Türkçe /a/, /i/ ve /u/'nun oluşturduğu üçlü bir ünlü sistemine sahiptir. /e/, /ı/, /o, /ö/ ve /ü/ ünlüleri de üç temel ünlüden gelişmiştir. Çalışma bu noktadan hareketle a/, /i/ ve /u/ ünlüleri ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın dönemsel sınırı ise Tarihî Türk lehçeleridir. (Köktürk Türkçesi, Uygur Türkçesi, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi ve Eski Oğuz Türkçesi) Bu çalışma ile; 1. Tarihî Türk lehçelerinde /a/, /i/ ve /u/ ünlülerinin kaynakları, 2. /a/, /i/ ve /u/ ünlülerinin tarihî dönemlerde ilk hecedeki ve ilk hece dışındaki varlığı, 3. /a/, /i/ ve /u/ ünlülerinde meydana gelen ses olayları ve bunların sebepleri, 4. /a/, /i/ ve /u/ ünlülerinin birbirleriyle ve ünsüzlerle ilişkileri, 5. /a/, /i/ ve /u/ ünlülerinin ve bu ünlülerde meydana gelen ses olaylarının herhangi bir tarihî lehçe için belirleyici olup olmadığı, tespit edilmeye çalışılacaktır.

Türkçe ,

Tarihî Fonetik ,

Ünlü ,

Ses Olayları ,

Turkish is a rich language in terms of presence of vowels. There are eight vowels that originated from the relationship between palatalité, aperture and labialité in terms of their characteristics in general Turkish. These are /a/, /e/, /ı/, /i/, /o, /ö/, /u/ and /ü/. In general, /a/, /i/ and /u/ are considered as cardinal vowels in Turkish. According to this viewpoint, Turkish has a triple vowel system consisting of /a/, /i/ and /u/ in the periods when Turkish could not be pursued in writing. /e/, /ı/, /o, /ö/ and /ü/ vowels have also originated from these three cardinal vowels. Thus, our study is limited to a/, /i/ and /u/ vowels. Periodical restriction of the study is Historical Turkish Dialects Köktürk, Uighur, Karakhanid, Khorezmian, Kipchak, Chagatai and Old Oghuz Turkic languages) In this study we are aiming to determine the following; 1. Sources of /a/, /i/ and /u/ vowels in the historical Turkish dialects, 2. Presence of /a/, /i/ and /u/ vowels in the first syllables and other than first syllables, 3. Sound events taking place in the /a/, /i/ and /u/ vowels and their reasons, 4. relations of /a/, /i/ and /u/ vowels among themselves and with the consonants, 5. whether or not /a/, /i/ and /u/ vowels and sound events taking place in these vowels are determinative within a historical dialect.

Turkish, ,

Historical Phonetics, ,

Vowels, ,

Sound Events ,