Altıntepe urartu iskeletlerine ait dişlerin odontometrik analizi

Antropolojik çalışmalarda, eski Anadolu toplumları arasındaki yakınlık derecelerini belirlerken, metrik ölçülere oldukça sık başvurulmaktadır. Dişlerin iriliği, biçimi ve tüberküllerin yapısı, temelde genlerimiz tarafından belirlenir. Bu sadece taç ve kökü değil, aynı zamanda bir dişin sayısız özelliklerini de kapsar. Diş minesi kemiklerin aksine yaşayan bir doku olmadığından, bireyin yaşamı boyunca artan ya da azalan fonksiyonlara bağlı olarak yeniden şekillenmez. Ölçü farklılığı genellikle çıplak gözle görülenden çok daha az olduğundan, aralarındaki bu hassas farklılığı anlamak için Altıntepe Urartu iskeletlerine ait daimi dişlerde milimetrik ölçüler kullanılmıştır. Tuşpa'nın 2 km. kuzeyinde bulunan Altıntepe nekropol alanında yapılan kazılar sonucunda, toplam 38 mezardan 152 bireye ait iskelet kalıntıları ele geçirilmiştir. Bu çalışma kapsamında, Altıntepe Urartu erişkin bireylerine ait alt ve üst daimi dişlerde, mesio-distal (n: 684) ve bucco-lingual (n: 693) ölçüler alınmış, elde edilen metrik veriler, diğer eski Anadolu toplumlarından elde edilen verilerle karşılaştırılarak, aralarındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Mesio-distal ve bucco-lingual değerlerden faydalanarak, mevcut dişlerde ortalama taç alan ve taç endis değerleri de hesaplanmış, elde edilen metrik değerler, eski Anadolu toplumlarından elde edilen değerlerle birlikte ele alınarak, mevcut verilere, toplumları benzerliklerine göre gruplarda veya kümelerde toplayan birçok değişkenli bir istatistik analizi olan Cluster (Kümeleme) Analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda, Altıntepe Urartu toplumunun, Van-Karagündüz Erken Demir Çağ ve Kütahya Ağızören Hitit toplumlarına biyolojik ve çevresel açılardan yakınlık gösterdiği ortaya konulmuştur.

Altıntepe ,

Urartu ,

Paleodemografi ,

Dişler ,

Odontometrik Analiz ,

It has been shown that under the pressure of natural selection, tooth size varies over time among societies. The study of metric size variation is a common method used by anthropologists to investigate the morphologic relationships in archaeological Anatolian societies. The size, shape, and structure of the tubercles of teeth is primarily determined by genes. The integral role of genes does not only apply to the crown and roots, but also to numerous features of the tooth. In this study conducted at the Urartu Altıntepe site, skeletal measurements were taken to understand the critical differences in size and morphology among the individuals. The data for this study in the Altıntepe necropol area is comprised from 152 individuals from 38 graves from which mesio-distal measurements were taken from 684 permanent teeth and bucco-lingual measurements were collected from 693 permanent teeth. The measurements taken from upper and lower left teeth were graphed in a statistical Cluster analysis to reveal dental similarities in community groups. The data results show that the Altıntepe Urartu community shares tooth size similarities with the Van-Karagündüz society of the Early Iron Age and the Kütahya Ağızören Hittite society.

Altıntepe, ,

Urartu, ,

Paleodemography, ,

Teeth, ,

Odontometric Analysis ,