Yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde dönem sonu işlemleri

Türk vergi sisteminde, gelir üzerinden alınan vergiler kapsamında inşaat işleri için iki ayrı vergileme rejimi kabul edilmiştir. Bunlardan biri yapılan faaliyetten elde edilen gelirin yıllık olarak tespit edilerek vergilendirildiği özel inşaat işleridir. Diğeri ise; başkasına ait bir inşaat işinin taahhüt edilerek yapıldığı ve bir yıldan fazla yıla sirayet eden inşaat ve onarım işleridir. Yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde (YSİO) kazanç tespiti ve muhasebe uygulamaları için özel bir vergileme rejimi öngörülmüştür. Bir başkası hesabına ve taahhüde bağlı olarak yapılan ve bir yıldan fazla süren inşaat ve onarım işlerinde kazancın tespiti Gelir Vergisi Kanunu’nun 42, 43 ve 44. Maddelerinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeler çerçevesinde YSİO işlerinde; işin bittiği dönemde kazanç tespiti yapılarak o dönemin gelir- gider hesaplarına yansıtılmaktadır. YSİO işlerinde vergilemenin işin bittiği dönemde yapılmasının getirdiği vergi tahsilatındaki gecikmeyi telafi etmek amacıyla da GVK’nın 94’üncü maddesinde hakediş ödemelerinden, işin bittiği yıl yapılacak vergilemeye mahsuben, vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür. Muhasebe uygulamalarında ise; yapılan harcama ve tahsil edilen hakediş tutarları iş bitene kadar gelirgider hesapları ile ilişkilendirilmemekte, işin devamı boyunca aktifleştirilmek ve pasifleştirilmek suretiyle bilanço hesaplarında gösterilmektedir. Türkiye Muhasebe Standartları uygulaması ise vergi kanunlarına göre farklılık arz etmektedir. TMS 11 uyarınca inşaat sözleşmesi maliyet ve gelirleri “Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi”ne göre muhasebeleştirilir. İnşaat sözleşmelerine ilişkin gelir ve giderlerin “Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi” ne göre muhasebeleştirilebilmesi için sözleşmenin sonucunun güvenilir bir biçimde öngörülebilmesi gerekmektedir. Eğer sözleşme sonucu güvenilir bir biçimde tahmin edilemiyorsa sözleşme gelir ve giderlerinin kayda alınmasında, sadece katlanılmış sözleşme maliyetlerinin geri kazanılabilmesi muhtemel olan kısmı kadar gelir kaydedilir ve sözleşme maliyetleri de oluştukları dönemin gideri olarak kayıt altına alınır.