Makale özeti ve diğer detaylar.
12.Yüzyılın ikinci yarısındaki Oğuzların tarihi, Selçuklu İmparatorluğu’nun dağı- lış sürecine girmesiyle birlikte, bu devleti kurmuş olan muhtelif Oğuz boylarının kendilerine yeni bir dünya ve yeni bir hâkimiyet yaratmaya çalışmalarının tarihidir. 1153 yılında Doğu’dan gelip, Selçuklu sınırları içerisinde Merv bölgesine yerleşen yeni Oğuz kitleleri, Selçuklu ordusunu yenerek, Sultan Sancar’ı esir alırken, Selçuklu Ouzları da devletin da- ğıldığını görerek yeni hâkimiyetler kurma yoluna gitmişlerdir. Bu Oğuz boylarından biri olan Yazırlar, bu dönem tarihlerinde, özet ve genel bir tasvirle söylenecek olursa, birbiri ardınca çeşitli mücadeleler içerisine girerek, Moğol istilâsına kadar uğraşlarını sürdürmüş- lerse de yeni bir hâkimiyet kurma konusunda başarılı olamamışlardır. Ortaya çıkan siyasal otorite boşluğunda Selçuklu Oğuz boyları tarafından benimsenen model, mahallî hâkimiyetler kurmaktı. Ancak, kendi yollarında ilerleyen Oğuz boylarını saymazsak, Doğu Sel- çuklu topraklarının başlıca mirasçısı önce Harezmşahlar sonra da Moğollar olmuştur. Bu nedenle Yıva, Avşar gibi diğer Oğuz boylarıyla birlikte Yazırların teşebbüsleri de işe yaramadı ve 13. Yüzyılda Moğol istilâsı altında eridi gitti.
The history of Oghuz Turks at 12th century is the history of Saljukian Empire’s decline and the Oghuz tribes, whom established the empire, search for a new world for themselves. New Oghuz population which came from East settled to Merv region beat Saljukian army and imprisoned Sultan Sanjar at 1153. So Saljukian Oghuz’s saw that their empire is collapsing and went to found new places to settle and dominance. One of these Oghuz tribes, Yazirs, continued their struggle till the Mongolian Invasion acts but couldn’t established a new dominance. At the absence of authority Saljukian Oghuz’s main aim was to establish local dominances over limited provinces. But accept some of them the dominants of East Saljukian provinces after them were Khorezmshahs and Mongolians. For this reason Oghuz tribes such as Yiva, Avshar and also Yazirs couldn’t accomplished their aims and assimilated after Monghol invasion.