Gözetim çalışmalarında yaşanan değişim bağlamında “akışkan gözetim” kitabının eleştirel bir okuması

20. yüzyılın sonundan itibaren gözetim uygulamalarında radikal değişimler yaşanmaktadır. Bunun temelinde bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler yatmaktadır. Bireysel özgürlükleri kısıtlayan yeni gözetim tekniklerinin meşruiyet kazanarak küresel çapta yaygınlaşmasında ise 11 Eylül 2001’de ABD’deki saldırı sonrasında dolaşıma sokulan terör söyleminin büyük etkisi olmuştur. İktidarlar, yaratılan abartılı korku algısını kullanarak kameralı gözetim başta olmak üzere vücut tarayıcıları, biyometrik sistemler, bilgisayar eşleştirmeleri, veri madenciliği, uzaktan konum takibi, DNA analizi gibi çeşitli gözetim tekniklerini toplumlara kabul ettirmektedirler. Bununla bağlantılı bir diğer değişim ise medyanın sinoptik etkisi sonucunda gözetlenenlerin aynı zamanda gözetleyen olarak konumlanmasıyla gerçekleşmiştir. Bireylerin İnternet ve sosyal medya kullanırken kişisel verilerini, mahremiyetlerini aşındıracak şekilde paylaşmaları gözetim sürecine gönüllü şekilde katıldıkları anlamına gelmektedir. Bu katılım, iktidarlar ve ticari şirketler tarafından takip ve analiz edilmeyi kolaylaştırırken, kapitalist sistemin de elini güçlendirmektedir. Modern sonrası toplumlarda işleyen gözetim süreçler, Foucault’nun modern toplumlarda gözetimin işleyişini açıklamak için kullandığı ve gözetim çalışmalarına temel teşkil eden Panoptikon modeliyle açıklanamaz hale gelmiştir. Bauman ve Lyon, yeni gözetimin yeni kavramlarla açıklanması gerekliliğinden yola çıkarak ‘akışkan gözetim’ kavramıyla, pek çok farklı yaklaşımı içinde barındıran eklektik bir yöntem önermektedirler. Bu çalışmada ‘Akışkan Gözetim’ (2013) adlı eser, gözetim alanına yaptığı katkılar bağlamında incelenmiştir.

Akışkan Gözetim ,

Gözetim Çalışmaları ,

Zygmunt Bauman ,

David Lyon ,

Panoptikon ,

There have been radical changes in surveillance applications by the end of 20th century. Developments in computer and communication technologies underlie these changes. The discourse of terror after terrorist attacks on September 11, 2001 in USA has a great influence on proliferation of new surveillance techniques that restrict individual freedoms. Political powers make societies accept various types of surveillance techniques like public space surveillance, body scanners, biometric systems, computer alignments, data mining, remote location tracking, DNA analysis by using the created perception of fear. Another change related to this subject is observants’ also taking part as observers as a result of media’s synoptic effect. Sharing personal information that exceeds the limits of privacy while using the Internet and social media means that these individuals are volunteer participants of surveillance processes. This participation helps political powers and commercial companies to track and analyse easily and also empowers capitalist system. The surveillance processes in post-modern societies can’t be explained by Foucault’s panoptic model that was used to describe the processes of surveillance in modern societies. Bauman and Lyon propose an eclectic method with the concept of ‘liquid surveillance’ in order to explain the new surveillance with new concepts. In this study, the book named as “Liquid Surveillance” (2013) was examined in the context of its contributions to the area of surveillance.

Liquid Surveillance, ,

Surveillance Studies, ,

Zygmunt Bauman, ,

David Lyon, ,

Panopticon ,