Bir osmanlı kurumunun adı ve etkinliği üzerine

Bu çalışmaya konu olan kurumun adı, ilkin "İskân-ı Aşâir ve Muhâcirîn Müdirîyeti" iken yapılan değişikliklerle önce "Aşâir ve Muhâcirîn Müdirîyet-i Umumiyesi", daha sonra "Muhâcirîn Müdirîyet-i Umumiyesi"dir. Ġlk bölümde ismin bir araya gelişi üzerinde düşüncelere yer verilmiştir. Kurumun isminde geçen "Aşair" sözcüğünün dönemi içindeki kullanıma örnekler verilerek, yanlı ve yanlış kullananlar örneklendirilmiştir. "Muhacir" kelimesinin ise Osmanlı topraklarının daralmasıyla artan göç ve iskân sorunu paralelinde, kimi devlet kurum ve kuruluşlarında; komisyon, idare olarak rastlanıldığına değinilmiştir. Yirminci asrın başlarında yaşanılan büyük gailelerin, iç ve dıştan gelen baskıların sonucunda bu müdüriyetin teşkil edildiğini görülmektedir. 1913 yılında kurulan müdüriyet, 1916 yılında genel müdürlüğe dönüştürülmüştür. Kurumun ilk müdürü Suad Bey; ikincisi ise ġükrü [Kaya] Bey‟dir. 1916 yılında genel müdürlüğe dönüştürüldüğünde genel müdür olarak ġükrü Bey atanmıştır. Kısa bir süre sonra iyi eğitim almış başka bir vatanperver bürokrat, daha sonra diplomat; Hamdi Bey, genel müdürlüğe getirilmiştir. Birinci bölümün sonunda adı konusunda düşüncelerden hareketle Osmanlı devlet teşkilatının son dönemlerinde kurulan bu müdüriyetin, adının farklı kullanımları örneklerle işlenmiştir. Ġkinci bölümde, Osmanlı ülkesi içinde gezgin (seyyar) ya da yarı gezgin (nîm seyyar) bulunan aşiretlerin özel hallerini ve sosyal durumlarını incelemek için gerekli araştırmaları yapmak ve bunların yerleştirilmeleri ve vatanlaştırılmaları ile aynı zamanda göçmen (muhacir) işleriyle uğraşan bu kurumun etkinliğine değinilmiştir. Genel müdürlüğün (Müdüriyet-i Umumiye) çıkardığı yayın organlarının isimleri sıralanmış, yayınlardaki eksiklikler dile getirilmiştir. Toplamda altı büyük neşriyat yapan genel müdürlüğün, aynı yolla birçok talimatnameyi ve nizamnameyi merkez ve taşraya göndermekten de geri durmadığı vurgulanmıştır.

İskan-ı Aşâir Ve Muhacirin Müdiriyeti ,

Aşâir Ve Muhacirin Müdiriyet-i Umumiyesi ,

Şükrü [Kaya] ,

Aşiretler ,

Muhacirler ,

The name of the institution explored in this research initially was "İskân-ı Aşâir ve Muhâcirîn Müdirîyeti" (Directorate for the Settlement of the Tribes and Immigrants), bu with later alterations it was turned first into "AĢâir ve Muhâcirîn Müdirîyet-i Umumiyesi" (General Directorate for the Settlement of the Tribes and Immigrants) and then to "Muhâcirîn Müdirîyet-i Umumiyesi" (General Directora for the Settlement of Immigrants). There are different views on the formation of the name of the institution of research subject. Different uses of the term "aşair" (tribes), either in wright or wrong meanings, are given as examples. As for the term "muhacir" (immigrant), it is used, in parallell with the migration and settlement problem increasing with the shrinking of Ottoman territories, as "commission" and "administration". It seems that this directorate was invented as a result of big problems and internal and external pressures felt at the beginning of the 20th century. Although founded in 1913, the directorate was converted into "general directorate" in 1916. Its first director was Suad Bey, to be followed by ġükrü Kaya as the second director. When it was converted into "general directorate", ġükrü Bey was appointed the general director. Soon afterwards, Hamdi Bey, a well educated patriotic bureucrat, as well a diplomat of the years to come, replaced him. After the views on the name of this institution was brought into light, their uses in different meanings were exemplified. It was shown how the meanings lost their original meanings over time. The effectiveness of this institution, exploring the social conditions and private questions of the traveling and semi-resident tribes and taking the measures for thir settlement and naturalization, together with other difficulties faced by the immigrants, was elaborated. The names of the publications published by "general directorate" have been listed and the deficiencies of these publications have been highlighted. "General directorate" have issued six publications in total. Similarly, it was emphasized that it sent several decrees and regulations to the center and countyside.

Directorate For The Settlement Of The Tribes And Immigrants, ,

General Directorate Of Tribes And Immigrants, ,

Şükrü Kaya, ,

Tribes, ,

Immigrants ,