Osmanlı anonim şirketlerinde kar dağıtımı

Osmanlı Devletinin değişim ve modernleşme çabalarının süreci olarak tanımlanan 19.yy ve Tanzimat dönemi uygulamalarında ticari hayata ilişkinde birçok düzenleme ve çalışma var olduğu görülmektedir. Bunların başında düzenleyici otorite olarak Ticaret ve Ziraat Nezareti adı altında bir bakanlığın kurulması gelmiştir. Aynı dönemde, Avrupa ile gelişen ticarette tarafların haklarını yasal bir zeminde arayabilmeleri için batı kaynaklı bir Ticaret Kanunu uygulamaya alınmıştır. Bu kanunda diğer şirket türleri ile birlikte anonim şirketlere de yer verilmiştir. Ancak kanunda anonim şirketlerin faaliyet süreci içersindeki kuruluşları, organları, bunların çalışma prensipleri, kar dağıtımı gibi düzenlemelere yer verilmemiştir. Bu sıkıntılı durum bakanlık tarafından örneği hazırlanan bir nizamname (içtüzük) ile aşılmaya çalışılmıştır. İşte bu çalışmada bu nizamname çerçevesinde faaliyette bulunan osmanlı anonim şirketlerin kar dağıtımına ilişkin düzenlemelerine yer verilmiştir. Benzer şekilde dönemin şirketlerinden yapılan örnekleme ile faaliyet raporlarında bunu nasıl yansıttıkları incelenmiştir.

Kar Dağıtımı ,

Anonim Şirket Nizamnamesi ,

Ticaret Kanunu ,

Osmanlı Anonim Şirketleri ,

Ticaret ve Ziraat Nezareti ,

19th century and Tanzimat period applications which are defined as the process of change and modernization efforts of the Ottoman Empire had several regulations and studies related to the commercial life. As a regulatory authority, the establishment of Ministry of Commerce and Agriculture had come first. At the same period, because of the developing trade with western world, a western oriented Trade Code of laws had been taken into application to give both of the parties the chance to look for their rights on a legal basis. This law, along with other types of companies are included in the joint-stock companies. However, in this law applications like the operation process of these company , their institutions, their working principles and distribution of their profits were not included. This distressing situation was tried to settle with a statute prepared by the ministry. The regulations for the distribution of profits of these Ottoman companies were arranged by this Statute. Similarly, how they reflect in the annual reports was analysed by looking at the samples taken from the companies of this period.

Profit Distribution, ,

Joint Stock Company Statute, ,

The Ottoman Joint Stock Companies, ,

The Ministry of Commerce and Agriculture, ,

The Commercial Code of Laws ,