Zaman eki unsurunun tayinine ağızlardan tanıklar

Bütün eklerde olduğu gibi zaman ekinin tayininde de belirleyici olan, Türk dilinin ekleşme kurallarının o kuralları ortaya koyan morfofonetik ve morfofonemik karşıtlık düzeninin yani telaffuz edilen ve kastedilen işlevler arasındaki ilişki düzeninin sonuçlarıdır. Bu karşıtlık düzeninin standart Türkçedeki morfofonetik unsurların tablosu, o konuşma düzenine alışan insanlar ve bu arada gramerciler için birçok sonuçların eksik anlaşılmasına sebep olabilmektedir. Bu aslında gözlem eksikliğine dayanan göreceli bir eksik algılamadır. Böyle durumlarda dikkatimize yardımcı olacak başlıca unsurlardan biri de standart dilin ünsiyetimizden ötürü duyarsızlaştığımız sürecinin dışındaki ağızlarda farklı seçeneklerle kullanılan örneklerdir. Mesela Türkçenin standart konuşmasında "gelmi-yormuş" örneğinde, geniş zamanla kurulmuş bir cümle ile karşı karşıya olunduğu, "-yormuş± Ø" morfemlerinin telaffuz değeriyle kendini bağlayan kişi için anlaşılmaz bir durumdur. Çünkü, mesela geçmiş zamanlı karşıtı olan "gelmi-yormuş±tu", konuştuğu dil sürecinde bir seçenek olarak bulunmamaktadır. Bu seçenek(ler)in ağızlardaki varlığının, sözü edilen algı zafiyetini ortadan kaldıracağını ümit edebiliriz. Yazıda, ağızların bu konudaki tanıklığına başvurulmuştur.

Zaman Eki ,

Sıfat Fiil ,

Ek Fiil ,

Ağız ,

Karşıtlık ,

The determinative thing for a tense suffix, of course for the other suffixes, is the result of morphophonetic and morphophonemic opposition order, which puts forward the rules of suffixation of Turkish Language, that is, it results from the relation order between pronounced and intended functions. The table of morphophonetic elements in standard Turkish of this opposition order may cause many results not to be completely understood by the people who are accustomed to speech order and by the grammarians. This is a relative deficient perception which bases on lack of observation. In such cases, the factors which are helpful for the perception are the examples found in dialects with different alternatives, which escape from the attention because of the familiarity to the standard language. To illustrate, that one is faced with a sentence in present tense in a sentence from standard Turkish such as "gelmiyormuş" is not understandable because he is bound to the pronounce value of yormuş± Ø morphemes because, for example, gelmi-yormuş±tu which is its opposite with past tense, is not found as an alternative in his speech process. It may be hoped that the availability of the alternative(s) will remove the perception weakness. In the study, the attestation of dialects in this issue is consulted.

Tense Suffix, ,

Participle Suffix, ,

Substantive Verb, ,

Dialect, ,

Oppositions ,