Gagavuz türkçesindeki çok anlamli “uur (uğur)” sözcüğü üzerine

Anlam konusunun alt başlıklarından biri olan çok anlamlılık, tüm dünya dillerinde olan bir olgudur. İnsanoğlunun tanımlayabildiği somut ve soyut unsurlar sınırsız; aksine bunları dille tanımlayabilmesi sınırlıdır. Dolayısıyla zaman zaman bir göstergeyle birden fazla anlam karşılanması gerekmektedir. Aslında bu durum, semantik bağlamda dildeki en az çaba kuralının bir gereği gibi düşünülmelidir. En az çaba kuralı sadece dilin dış yapısı olan kelimelerin ses ve şekil özelliklerinde görülmeyip, sözcüğün anlamında da işleyen bir kuraldır. Bununla birlikte çok anlamlı sözcüklerde, sözcüğün ilk anlamıyla diğer anlamları arasında organik bir bağ bulunmaktadır. Nitekim bu tür sözcüklerin kavram alanı ve anlamı cümlenin diğer unsurlarıyla birlikte düşünüldüğünde ortaya çıkmaktadır. Çok anlamlılık, Türkçenin tarihsel olarak her döneminde görülen bir anlam biçimidir. Fakat Türkçenin tarihî ve çağdaş sözlüklerine bakıldığında bazı çok anlamlı sözcüklerin konumlandırılmasında birbirinden farklı madde başlarının olduğu görülür. Dolayısıyla çok anlamlı pek çok sözcüğün anlamları kimi zaman aynı madde başında, kimi zamanda ayrı madde başında gösterilmiştir. “uğur” sözcüğü bu tür çok anlamlı sözcüklerden biridir. Tarihî lehçelerden günümüze değin bu çok anlamlılığını korumuş olan bu sözcük, genellikle sözlüklerde farklı madde başlarında gösterilmiştir. Çalışmada genellikle farklı madde başlarında değerlendirilen çok anlamlı “uur (uğur)” sözcüğünün Gagavuz Türkçesindeki anlamları üzerinde durulacaktır.

uğur ,

çok anlamlılık ,

Gagavuz Türkçesi ,

semantik ,

sözlük ,

Polysemy, as one of the sub-headings of meaning, exists in all world languages. The concrete and abstract elements that human beings are capable of describing are unlimited, whereas, defining those elements by means of language has limits. Therefore, sometimes it is needed to refer to more than one meaning with a single signifier. In fact, semantically, this situation is to be perceived as a means of the least effort rule of a language. This rule is not only witnessed in words’ phonological and grammatical characteristics that make up the outer structure of language, but also valid in the meaning of the word. As a result, the meaning of such words are embedded in other elements of a sentence. Polysemy has been a type of meaning that has taken place in all historical periods of Turkish. It has been witnessed that, there has been entries that are different from each other in placing polysemyc words in historical and contemporary words of Turkish. Hence, meanings of many polysemyc words are sometimes shown in the same entries, but sometimes in different entries. The word “uğur” is one of polysemyc words. Having protected its polysemy from historical dialects to the recent time, it has generally been presented in different entities in words. In this study, it has been focused on the meanings of the polysemyc word “uur (uğur)” in Gagauz Turkish that has been evaluated in different entries.

uğur, ,

polysemy, ,

Gagauz Turkish, ,

semantics, ,

dictionary ,