Eski uygurcada tetir/titir cevher fiili üzerine

Türkçede kullanılan bazı görevli morfemlerin Türkçenin bütün yer ve zamanlarında büyük oranda benzerliği ve hatta aynılığı söz konusudur. Mesela er- fiilinden gelişen cevher fiili yapıları Türkçenin neredeyse bütün tarihî ve çağdaş yazı dillerinde görülebilir. Ancak kimi görevli morfemlerin sadece belli bir yazı dilinde/dillerinde kullanıldığına tesadüf edilmektedir. Eski Uygurcada kullanılan tetir/titir unsurunun cevher fiili olarak kabul edebileceğimiz bir kullanımı bu duruma örnek teşkil etmektedir. Bu çalışma kapsamında ilk olarak otuz beş Eski Uygurca eser taranarak tetir/titir unsurunun cevher fiili olarak kullanılmasına örnek teşkil eden yapılar tespit edilmiştir. Daha sonra tespit edilen kullanımlar tasnife tabi tutulmuş, elde edilen malzeme metinlerin içerikleri göz önünde tutularak değerlendirilmiş, sonuç ve öneriler bölümünde ise mevcut malzemenin yorumlanmasına çalışılmıştır. Çalışmada amaçlanan diğer tarihî ve çağdaş Türk yazı dillerinde görülmeyen bu unsura dikkat çekmek, bu cevher fiilin Eski Uygurcadaki kullanımı üzerine de bilgiler vermektir. Bu bağlamda bahse konu morfolojik unsurun neden sadece Eski Uygurca eserlerde görüldüğü hakkında da fikirler ileri sürülmüştür.

Eski Uygurca ,

Görevli Morfem ,

Cevher Fiili ,

Tetir/Titir ,

It is known that some bound morphemes are similar even the same in almost all historical and modern Turkish dialects. To illustrate, copula form which come from er- can be seen nearly in all historical and modern Turkish dialects. However, it can be seen that some bound morphemes are specific to a dialect. An example of this is the usage of tetir/titir morpheme as a copula in Old Uighur. For the present study, firstly thirty-five Old Uighur works were scanned and examples of its usage which can be regarded as copulas are collected. Afterwards the data were classified according to their properties, and evaluated with respect to the content of the texts. In the conclusion chapter the available data were judged. The aim of the study is to draw attention to the morpheme which cannot be seen in other dialects and to give some information on its usage in Old Uighur texts. In this sense, some views as to why it does not found in other dialects were expressed.

Old Uighur, ,

Bound Morpheme, ,

Copula, ,

Tetir/Titir ,