Geçiş sürecinde yiten musiki: sosyal dönüşüm ve osmanlı-türk musikisinden varoluşsal profiller

Bu yazıdaki temel amacımız; XVIII–XX. yüzyıllardaki sosyal ve kurumsal değişim sürecinin Osmanlı–Türk musikisi üzerindeki etkilerini çeşitli yönleriyle tartışmaktır. Burada, birbirini tamamlayan iki veçhe sözkonusudur: (i) Osmanlı Devleti’ndeki kurumsal ve ideolojik dönüşümün müzik kurumları üzerindeki yansımaları ve (ii) bu dönüşümlerin, Osmanlı–Türk musikisinin bestekâr, icracı ve tüketicilerinin yaşantılarında yarattığı tipsel deneyimler. I. Kısımda, Kierkegaard ve Heidegger gibi varoluşçu düşünürlerin kavramsallaştırdığı varoluşsal temalara (“umutsuzluk”, “iç sıkıntısı”, “ölüm korkusu”, “kaygı”, “onlar alanı” vb.) dayanarak, “varoluşsal motifler” ve dolayısıyla “varoluşsal tipler” tesis edilmektedir. II. Kısımda ise, bu varoluşsal tiplere dayanarak, “ideal–tipik geçiş–çağı bestekârı” bir sosyal tip olarak oluşturulmakta ve bu kavramsallaştırma vasıtasıyla, Osmanlı–Türk musikisine etki eden sosyal, kurumsal ve ideolojik dönüşüm sergilenmektedir. Sonuç olarak; Hafız Post ile Tanburi Cemil Bey arasındaki varoluşsal ve psikolojik farklılıklar, bu dönüşümlerin gerçek mahiyetini sarih bir biçimde gösterecektir. 

Osmanlı-Türk Musikisi ,

Toplumsal Dönüşüm ,

Üretim-Yeniden Üretim-Tüketim Döngüsü ,

Karakteristik Deneyimler ,

Besteci İdeal-Tipleri ,

In this paper, our main objective is to discuss the effects of social and institutional process of change on Ottoman–Turkish music between the 18th and the 20th centuries from several aspects. Here, there are two perspectives that complement each other: (i) reflections of the institutional and ideological transformation of the Ottoman State on musical institutions and (ii) the typical experiences that these transformations create within the lives of the composers, performers and consumers of Ottoman–Turkish music. In Part I, the “existential motives” and consequently “existential types” are established based on the existential themes (“desperation”, “anxiety”, “tode angst”, “sorge”, “das man” etc.) which are conceptualized by existentialist thinkers such as Kierkegaard and Heidegger. In Part II, the “ideal–typical age– of–transition composer” as a social type is formed on the basis of these existential types, and by means of this conceptualization, the social, institutional and ideological transformation that influence the Ottoman-Turkish music is exhibited. Consequently, the existential and psychological differences between Hafız Post and Tanburi Cemil Bey will explicitly demonstrate the true nature of these transformations.

Ottoman-Turkish Musique, ,

Social Transformation, ,

Production- Reproduction-Consumption Circle, ,

Ideal-Types of Composer, ,

Characteristic Experiences ,