Yezîdîlik ve yezîdîlikte harrânî izleri

Yezîdîlik, İslam kaynaklarının çoğunda, XII. Yüzyılda yaşamış olan mutasavvıf şeyh Adî b. Müsâfir'i takip edenler tarafından kurulmuş ve Yezîd b. Muâviye'nin insanüstü bir varlık olduğu esasına dayanan İslam kaynaklı senkretik bir mezhep veya akım olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte Yezîdîlik, isminin kaynağı, teşekkül süreci ve görüşlerinin menşei konusunda en çok tartışılan dini-sosyal gruplardan biridir. Senkretik bir yapı arz eden Yezîdîliğe, özellikle paganist ve politeist Mezopotamya dinlerinin etkisiyle oluşan Harrânîler, İran dinleri, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam'ın tesir ettiği, kaynaklarda ifade edilmektedir. Birçok kaynakta bu dinlerin Yezîdîliğe tesir ettiği bildirilmekte, ancak bu dinlerin hangi noktalarda ve nasıl etki ettiği belirtilmemektedir. Bazı kaynaklarda ise sadece bu dinler hakkında tanıtıcı bilgi verilerek konu izah edilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada Yezîdîliğe tesir eden dinlerin hangi noktalarda tesir ettiğini tespit etmenin, konunun kapsamını aşacağından dolayı, araştırmanın Harrânîler ile sınırlandırılması uygun görülmüştür. Harrânîlerin Yezîdîkteki izleri ve tesirleri ortaya konarken de benzerliklerden hareket edilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Böylece Yezîdîlikteki bazı inanç ve uygulamaların tarihi arka planına az da olsa ışık tutması amaçlanmıştır.

Yezîdîlik ,

Senkretizm ,

Harrânîler ,

Adî b. Müsâfir ,

According to many sources of Islam, Yezîdîsm was founded by the people who were follower of sufi Sheikh Adi b. Musafir who lived in the 12 th century and it is defined as an Islamic source syncretic sect or current that regards Yezid b. Muaviye as a superhuman being. Yezîdîsm has been discussed among one of the groups about the name of its source, process of its formation and ideas. Yezîdîsm that extends a syncretic content was affected by Harrânîs which occured with the effect of paganist, plotiest Mesopotamia, Iran religions, Judaism and Christianity. In many sources the religions written above are said to contribute Yezîdîsm but in which situations and how they contributed is not indicated. In some sources only some information is available about them. In this study as it is a detailed subject to determine which religions contributed to the Yezîdîsm, we restricted the subject only whith the Harrânîsm. We tried to interpret similiar things while determining the traces and effects of Yezîdîsm in Harrânîs. So, we aimed to illuminate some beliefs and practises in Yezîdîsm in the back plan of history.

Yezîdîsm, ,

Syncretism, ,

Adi b. Musafir, ,

Harrânîs ,