ġāyetü’l-müntehā fį-tedbįri’l-merżā, ses ve şekil bilgisi, imlâ özellikleri ve söz varliği

Klâsik Osmanlı Türkçesi dönemi, Türkiye Türkçesinin temelini teşkil eden dönemlerden biridir. Yaklaşık dört yüz yıllık bir zaman dilimini içine alan bu dönemin Türkçe için çok da parlak geçtiği söylenemez. Türkçenin, Arapça ve Farsçanın gölgesinde kaldığı bu dönemde edebî ve ilmî eserler verilmeye devam etmiştir. Ancak Eski Anadolu Türkçesi dönemindeki kadar saf bir Türkçe kullanılmamıştır. Klâsik Osmanlı Türkçesi döneminde sanat yapma kaygısı, manzum metinlerin yanı sıra mensur metinlerde de görülmeye başlar. Bu kaygı neticesinde secilerin ağırlıkta olduğu süslü bir nesir dili ortaya çıkar. Ancak bütün mensur metinlerin süslü nesir dili ile oluşturulduğu da söylenemez. Özellikle dinî, ahlakî ve menkıbevî tarzdaki öğretici metinler ve sağlık, tarım gibi günlük yaşamda kullanılabilecek faydalı bilgiler daha sade bir dille insanlara aktarılmaya çalışılır. Sanat kaygısı taşımayan bu metinler gerçek anlamda o dönemin dilini ve söz varlığını yansıtan değerli hazinelerdir. Biz de bu makalede Klâsik Osmanlı Türkçesi dönemine ait bu değerli hazinelerden birini ses ve şekil bilgisi, imla özellikleri ve söz varlığı bakımından tanıtmaya çalışacağız. Müderris Hasan Efendi tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edilen tıbbî içerikli bir eser olan Ġāyetü’l-Müntehā Fį-Tedbįri’l-Merżā’nın bölümleri, yazılış amacı kütüphanelerdeki nüshaları gibi bilgilerin de yer alacağı bu makale ile eserin yazıldığı dönemin dil özelliklerinin tespit edilmesine -eserin verdiği malzeme nispetinde- az da olsa katkıda bulunmak amaçlanmıştır. 

Müderris Hasan Efendi ,

Ġāyetü’l-Müntehā Fį-Tedbįri’l-Merżā ,

Dil İncelemesi ,

Period of Classical Ottoman Turkish is one of the duration which constitute basic of Turkey Turkish. It is hard to say this four hundred years longed period is great for Turkish. In this period, Turkish was very influenced from Arabish and Persian, literal and scientific texts were given but there was no pure Turkish just like Ancient Anatolian Turkish period. In the period of Classical Ottoman Turkish, artistic concern was seen not only in poetical but also prose texts. In the result of this concern there were a new language in prose which was full of "seci". But it isn't true to say that all of prose texts produced in this artistic language. Especially didactic texts like religious, ethic and legendary texts and useful information about health, agriculture texts were explained unsophisticated way. This texts which weren't artistic usage, are great treasures for seeing this time's language and vocabulary. In this article we will try to introduce one of this treasure which belongs to time of Classical Ottoman Turkish in phonetic, morphologic, spelling and vocabulary aspects. This article will give information about chapters, aim of written text, patterns in libraries of Ġāyetü’l-Müntehā Fį-Tedbįri’l-Merżā have a medical content which were translated into Turkish from Arabic by Müderris Hasan Efendi. This article's aim is a contribution of determinating language speciality of the text's time with the proportion of the work features.

Müderris Hasan Efendi, ,

Ġāyetü’l-Müntehā Fį- Tedbįri’l-Merżā, ,

Language Study ,