Yerelden evrensele iki yol arkadaşi: cengiz aytmatov ve kaysin kuliyev

 Cengiz Aytmatov eserlerinde hemen daima Kırgız halkını, onun geleneklerini, yaşantısını yansıttığı halde insanlığın ortak değerlerini, duygu ve düşüncelerini yakalayabilmesi sayesinde yerel malzemeyle evrensele ulaşmayı başarmış tartışmasız bir dünya yazarıdır. Aytmatov ile onun kendisini bir hoca kabul edip hürmet gösterdiği Balkar şairi Kaysın Kuliyev arasında büyük bir benzerlik görülmektedir. Kaysın da küçük bir halkın içinden çıkıp onların değerlerini yansıtırken evrensel değerleri yakalayarak büyük bir başarı elde etmiş, şiirleri 120 dile çevrilmiş, özellikle Sovyetler Birliği döneminde kitapları milyonları bulan baskılara ulaşmıştır. Ancak günümüzde Aytmatov birçok kişi tarafından çok iyi bilindiği halde, Kuliyev yeterince tanınmamaktadır. Bu güne kadar Aytmatov hakkında pek çok çalışma yapılmış olmasına rağmen, Aytmatov ile Kuliyev arasındaki ilişkiye çok az kaynakta değinilmiş; çoğunda ise Kaysın Kuliyev’in adı bile geçmemiştir. Halbuki Kuliyev döneminin en önemli ve ünlü edebiyatçılarından olmasının yanında Aytmatov’un edebiyat sahasına girmesine vesile olan, uzun yıllar yakın dostluk yürüttüğü, yurt dışından cenazesine katılarak orada konuşma yapan sayılı kişilerden biridir. Kendi kulvarlarında öncü olan her iki edebiyatçının edebiyat çevrelerinde kendi dönemleri ve sonrasını ciddi biçimde etkilediği de bilinmektedir. Bunun yanında, hayat ve eserlerine bakıldığında, Aytmatov ve Kuliyev’in hayata bakış yönüyle ve edebî anlamda birbirlerinden etkilenmiş oldukları da söylenebilir. Bu konuda biz Aytmatov’un kendisinden hem yaşça büyük hem de edebî tecrübe bakımından ileride olan Kaysın Kuliyev’den etkilenme oranının daha yüksek olduğunu düşünmekteyiz. Bu çalışmamızda Türk dünyasının bu iki büyük sanatçısının çok bilinmeyen yakın ilişkilerinin yanında, her ikisinin yerelden evrensele uzanan yol arkadaşlıklarını ve ortak noktalarını irdelemeye çalışacağız. 

Cengiz Aytmatov ,

Kaysın Kuliyev ,

Karaçay-Malkar Edebiyatı ,

Kırgız Edebiyatı ,

millîlik ,

evrensel değerler ,

While Chingiz Aitmatov almost always reflected Kyrgyz people, their traditions and their lifestyles in his works, he is undisputably a world writer who managed to reach the universal with local materials through his ability to catch the common values, feelings and thoughts of humanity. There seems to be a great similarity between Aitmatov and the Balkar poet Kaisyn Kuliyev, who had a significant role in his making his first public appearance in literature and was accepted as a teacher and was respected as well. Being from a small nation and reflecting its values, Kaisyn Kuliyev attained universal values and achieved great success. His poems were translated into 120 languages. Millions of copies of his books were printed, especially in Soviet Union period. However, although today Aitmatov is well-known by many people, Kuliyev is not recognized enough. The literature on Aitmatov being grand in scope, has barely mentioned the relationship between him and Kaisyn Kuliyev. In fact, Kuliyev was one of the most significant and well-known poets of his period, and it was him who influenced Aitmatov to begin a writing career. In this study of ours, we are going to examine their fellowship extending from the local to the universal and their common points, in addition to the mostly unknown close relationship of these two great artists of Turkic World.

Chingiz Aitmatov, ,

Kaisyn Kuliyev, ,

Karachai-Malkar Literature, ,

Kyrgyz Literature, ,

being national, ,

universal values ,