Yatır ve ziyaretlerin halk kültüründeki rolü bağlamında mersin’deki muğdat dede türbesinin incelenmesi

Anadolu’nun pek çok köşesinde rastlanan yatır ve ziyaretler, halk arasında veli ya da ermiş adı verilen şahıslara ait mezar ya da makamlar olup kaynağı İslamiyet öncesi dönemlere kadar uzanan inanç merkezleridir. Dinî-tasavvufi bağlamda Tanrı dostu kabul edilen bu kişiler, yaşarken keramet sahibi olmakla ödüllendirilmiştir. Ölümlerinin ardından ise söz konusu kerametleri, adları etrafında oluşturulan çeşitli efsanelerle inandırıcılık özelliğini daha da arttırmıştır. Bunun sonucunda velinin mezar ya da türbesi de kutsallaştırılmıştır. Günümüzde sosyokültürel konumu fark edilmeksizin birçok kişi, yatır veya türbelere karşı korku ile karışık büyük saygı duymaktadır. Buna bağlı olarak da halk arasında çaresiz kalınan durumlarda yatır ve ziyaretlere gitmek, buralarda dua edip adaklarda bulunmak oldukça yaygındır. Mersin halk kültüründe de, diğer illerde olduğu gibi, yatır ve ziyaret inancı oldukça önemli bir yere sahiptir. Söz konusu şehirde yatır ve ziyaretlerin sayısı bir hayli fazladır. Ancak bunların arasında şehir merkezinde büyük bir türbesi bulunan ve gerek Mersin halkı gerekse çevre illerde yaşayanlar tarafından bilinip yoğun olarak ziyaret edilen Muğdat Dede Türbesi’nin ayrı bir yeri vardır. Bu makalede Muğdat Dede Türbesi halkbilimsel bakış açısıyla ele alınıp incelenmiştir. Çalışmamızda öncelikle Muğdat Dede’nin kim olduğu üzerinde durulmuş, ardından Mersin’deki türbesi tanıtılmıştır. Buna göre yazılı ve sözlü kaynaklardan elde edilen bilgilerden yola çıkılarak Muğdat Dede’nin halk arasındaki önemi, kerametleri, dolayısıyla velinin kült haline getirilmesi konusuna değinilmiştir. Ayrıca velinin türbesinde gerçekleştirilen inanç ve pratikler de ele alınıp incelenmiş, bunların İslamiyet öncesi kaynakları irdelenmiştir. Böylelikle yatır ve ziyaretlerin halk arasındaki anlam, önem ve işlevi konusu açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.

Yatır ve ziyaret ,

Muğdat Dede ,

veli kültü ,

Tombs and place where a holy man is buried which is came upon many places in Anatolia is a grave or position which is called saint by Turkish folk is a belief hotspot that its origin comes from pre-islamic period. These people, who are acknowledge as companion of God in mystical context, are attributed to having miraculous when they are alive. After death of saint, their miracle got increased their features of persuasiveness through various legends which is made up around their personality. As a result of this, tombs of saint have been sanctified. At the present time, most of the people -without their any social-cultural position- have awe to the tombs and place where a holy man is buried. Depending on this, it is very common to visit and vow something to the tombs or place where a holy man is buried when the people feel that they are helpless. In Mersin folkloric culture, as well as in other cities, belief of tombs has very important position. There are too many tombs and place where a holy man is buried in it. However, there is a special point of Tomb of Muğdat Dede which has a sepulcher in the center of the city and it is visited frequently by the people who lives both in Mersin and in out of it. In this article, Tomb of Muğdat Dede has been analyzed and discussed through folkloric perspective. Firstly, it has been accentuated who Muğdat Dede is, secondly it has been introduced its tomb where is in Mersin. Accordingly, it has been touched to the importance of Muğdat Dede’s in the folklife, its miracles, in consequence to make cult the saint by the information set out in the oral and written sources. Also, beliefs and praxis which is performed in his tombs have been analyzed and discussed and its pre-islamic sources have been explicated. Thus it has been tried to emerge what tombs and place where a holy man is buried signification, its importance and its function is.

Tomb and place of pilgrimage, ,

Muğdat Dede, ,

wali cult, ,

Mersin ,