Vizier and alim giving political advice: ethical argumentation in asafname and usul al-hikam

This article provides a parallel reading of Lutfi Paşa’s Asafname and Hasan Kafi’s Usul al-Hikam, both 16th century Ottoman siyasetnames. These books, the former penned by a prominent member of the bureaucracy and the latter by a middle ranking scholar, were compared in terms of the religious references they make, and the justifications they provide for specific recommendations. It was found, as was expected, that Usul uses religious references and religious justification more frequently than Asafname does. However, formal/rule-based justification, a larger ethical category encompassing the religious as well as traditional and legal justification and defined in opposition to utilitarian/consequentialist justification, was used more frequently by Asafname. Despite its heavily religious language and the religious background of its author, Usul used utilitarian arguments more frequently than formal ones when making recommendations. This finding suggests that, of the two main schools of legal reasoning in Islamic law, ahl el-ra’y and ahl al-hadith, Hasan Kafi was probably closer to the former. The article also develops a novel method for the content analysis of political advice, identifying recommendation chains that consist of two parts: recommendation itself, and the justification provided for the recommendation. This way, it becomes possible to make quantitative analyses of the overall tone of argumentation in the texts under study. 

siyasetname ,

Asafname ,

Usul al-Hikam ,

ethics ,

 Bu makalede 16. yy. Osmanlı siyasetnamelerinden Lütfi Paşa’nın Asafname’si ile Hasan Kafi Akhisari’nin Usulü’l Hikem’i karşılaştırılacaktır. Birincisi sadrazamlık da dahil olmak üzere birçok üst düzey görevde bulunmuş bir devlet adamı tarafından, diğeri ise çeşitli vilayetlerde kadılık ve müderrislik görevlerinde bulunmuş bir din adamı tarafından kaleme alınmış olan bu iki eser, kullandıkları dini referansların içeriği ve siyasetle ilgili tavsiyelerinin ne şekilde gerekçelendirildiği bakımlarından paralel bir okumaya tabi tutulmuştur. Beklendiği üzere dini referansların ve dini içerikli gerekçelerin Usulül’l Hikem’de Asafname’den daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Bununla beraber, daha geniş bir kategori olan ve hem dini, hem geleneksel, hem de yasal gerekçelendirmeyi içeren kurala dayalı/formel argümanların Asafname’de daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Dini bir eğitim alan ve dini referansları metin içinde sıkça kullanan Akhisari ise Usulü’l Hikem’deki siyasetle ilgili tavsiyelerini kuralcı değil, daha çok faydacı argümanlarla desteklemiştir. Bu bulguya dayanarak, Akhisari’nin erken dönem İslam hukukundaki iki temel yaklaşım olan eh-i rey ve ehl-i hadis’ten birincisine daha yakın olduğu söylenebilir. Makale ayrıca siyasi tavsiyelerin içerik analizi için kullanılabilecek bir yöntem de önermektedir. Buna göre bütün tavsiyeler biri tavsiyenin kendisi, diğeri de tavsiyenin gerekçesi olmak üzere iki parçadan oluşan terkipler olarak değerlendirilebilir. Bu yöntem kullanıldığında, incelenen metinlerin içerdikleri ahlaki argümanların sayısal bir analizini yapmak mümkün hale gelmektedir. 

siyasetname, ,

Asafname, ,

Usulü’l Hikem, ,

ahlak ,