Türklerde zenginlik ve bereket algisi “tört tülük’e teorik yaklaşim ve divanu lugati’t-türk’ten örnekler

Her milletin kendine özgü düşünüş ve yaşayış biçimi, dil, töre ve gelenekleri, toplumsal değer yargıları ve kuralları ile oluşan özellikleri vardır. Milletlerin dünyaya bakışı ve örf adetlerinden doğan kendilerine mahsus özellikleri, o milletlerin varlıkları için eskiden nasıl önem taşıdıysa, bugün de değerlerini devam ettirmektedir. Dil ve dünyaya bakış kavramlarını ‘ayrı ayrı’ değil,‘birlikte gelişen’ bir olay olarak araştırmak önemlidir. Biz de bu makalede, dil ile insan ve insanın dünyaya bakışı arasındaki ilişkiye dayanarak, Türklerde zenginlik ve bereket algısı olan tört tülük kavramına değineceğiz. ‘Tört tülük’; at, deve, sığır ve koyun dörtlüsü için kullanılan bir deyimdir. Bunların dördünün de olması, zenginliği ve bereketi simgeler. Türklerin hayatında adı geçen hayvanların önemi çok büyük idi. Türkler için bu hayvanlar; etlerinden dolayı yiyecek, sütlerinden dolayı içecek, kıllarından ve derilerinden dolayı giyecek, tezeklerinden dolayı yakacak, güçlerinden dolayı taşıyıcı araba, kamyon ve traktör demektir. Bir deve bütün evi (kiyiz-keçe otağı) bütün malzemeleriyle taşıyabilir. Zenginliği ve bereketi simgelemek için ‘dört’ hayvan bulunması da Türklerin dünyayı algılaması ve dünyaya bakışları ile ilgilidir. Türkiye Türkçesinde de ‘dört başı mamur’ ve ‘dört dörtlük’ gibi deyimler, tamlığı, mükemmelliği ve eksiksizliği ifade etmektedir. Divanu Lugati’t-Türk’te kavram olarak tört tülük/tülüg geçmemiştir. Tü, tülüg ve tüdeş maddeleri verilmiştir. Tört tülük kavramının içindeki dört hayvan ise pek çok örnekte görülmektedir. Bunlarla ilgili, bunlardan üretilen birçok şey de (kımız, kazı, yuŋ vs.) Diwanu Lugati’t-Turk’te zikredilmektedir. 

Türklerde zenginlik algısı ,

tört tülük ,

dört sayısı ,

Divanu Lugati’t-Türk ,

Each nation has its own unique way of thinking and way of life, language, customs and traditions, values and rules of social features. World view of nations and their own particular characteristics were important in the past and they continue today too. And it is important to analyse concepts language and world view like an one event not separately. On the basis of the relationship between language and human, in this article we will try to explain concept tört tülük which means abundance and wealth. Tört tülük is a phrase which includes horse, cow, camel and sheep-goat in it. Having all of these four kind of animals symbolize abudance and richness. These animals for Turks are everything because of their meet, milk, wool; also Turks used power of them, especially camel could pull all house (kiyiz-keçe otağı ‘nomad’s tent’) with its materials. Using ‘four’ kinds of animals to symbolize abudance and richness relates with world view of Turks. In Türkish (Turkey) there are some phrases with ‘four’ like ‘dört başı mamur’, ‘dört dötlük’ which represent perfection and completeness. In Divanu Lugati’t-Türk tört tülik did not given as a concept, but we found many examples with those four animals and products which they give. 

Turks perception of wealth, ,

Divanu Lugati’t-Türk, ,

four ,