Türkçede ön seste y

Kökleri çok eski tarihlere uzanan Türkçe, eski kıtalar üzerinde çok geniş coğrafyalara yayılmıştır. Bu coğrafyalara yayılım ve dilin doğasında bulunan canlı bir varlık olma vasfının Türkçenin çok çeşitli lehçe ve şivelere ayrılarak dallanmasının ana sebeplerini oluşturması, Türkologların, Türkçeyi tasnif ederken değişik ölçüler kullanmalarına neden olmuştur. Coğrafya, boy adları ve lehçe özelliklerine göre tasnif edilmeye çalışılan Türkçenin tasnifinde, lehçe özelliklerini kullanan Türkologların ses bilgisi çalışmaları sonucunda, İlk Türkçenin Doğu ve Batı kolları arasında iç ve son seste l-ş, r-z ve ön seste y-s/ş denklikleri tespit edilmiştir. Elbette yalnızca bu ses denklikleri bulunmamaktadır. Tarihî ve Çağdaş Türk Lehçeleri arasında -özellikle mekâna ve zamana bağlı- pek çok ses değişimleri ortaya çıkmış ve lehçeler arasındaki ses denkliklerini oluşturmuşlardır. Bu denklikler, Türkçenin uzun tarihî yolculuğunda uğradığı değişikliklere ışık tutarken; günümüzdeki durumunun anlaşılmasında ve gelecekteki şekillerinin tahmininde önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada, Türk lehçelerinin tasnifinde kullanılmış olan ön ses y-’nin uğradığı değişiklikleri göstermek amaçlanmıştır. Bu değişmeler gösterilmeye çalışılırken belirlenen hedeflerden birincisi, İlk Türkçe devresinde kelimelerin ön sesinde aslî olarak “y-” ünsüzünün bulunup bulunmadığını ve Türkçenin yazılı devrinden önce “y-“ nin durumunu tespit etmek; ikincisi ise Türkçenin yazılı devrinde ön ses y-‘nin aldığı şekilleri göstermektir. Bu düşünceden hareketle bu çalışma, yalnızca ön ses y “y-“ ile sınırlandırılmış; iç ve son sesteki durumları çalışmaya dâhil edilmemiştir.

Dil ,

ses bilgisi ,

“y” ,

The Turkish language, which has an ancient history, is spread to a wide geography in the old continents. In classification of Turkish, Turcologists use different measures because this spread and natural qualifier of languages which is being alive are the main reasons that Turkish to branch into many dialects and accents. Studies of Turcologists who use dialect for the classification of Turkish show that there are equivalences between West and East branches of the First/Proto Turkish on “l-ş”, “r-z” in internal and final phoneme; and on y-s/ş in initial phonemes. Between the Ancient and Modern Turkish, there emerged-especially base on time and place-many phoneme evaluations and formed phoneme equivalences between dialects. These equivalences allow us to understand current situation of the language and have information for the future while they shed light evaluation of Turkish in its long historical journey. This study aims to show the changes of the initial phoneme y which is used in classification based on dialects. These changes will be shown by firstly, determining if during the First Turkish, there were the consonant primarily “y-” in initial phonemes of words, and determining the position of “y-” before the written era of Turkish; and secondly, presenting the positions of initial phoneme y- during the written era of Turkish. Following these motivations, the study only considers the initial phoneme “y-” and does not include the changes in internal and final phonemes.

Language, ,

phonics, ,

“y”, ,

initial phoneme ,