Türk dil kurumu kütüphanesi yz. a. 210 numarada kayıtlı lügat mecmuası üzerine bir değerlendirme

Bu yazıda, henüz üzerinde çok fazla çalışma yapılmayan “lügat mecmuaları” üzerinde durulmuştur. Medreselerde ders kitabı olarak okutulan ve ezberletilen sözlüklerden bir kaçının aynı yazma içerisinde bir araya getirildiği lügat mecmualarına kütüphane kataloglarında sıkça rastlamak mümkündür. Türk Dil Kurumu Kütüphanesinde bulunan yazma eserler içerisinde de bol miktarda lügat mecmuasının bulunduğu görülmüştür. Bu yazıda bu mecmualardan en hacimli olanı seçilmiş ve değerlendirilmiştir. Taranan mecmua içerisindeki sözlüklerin, Farsça öğretmek amacıyla yazılan eser ve konu sözlükleri olduğu görülmüştür. Bu sözlüklerin bölümleri, içeriği ve kelime hazinesi hakkında bilgi verilmiştir. Bu sözlükler başka nüshalarıyla karşılaştırılarak çeşitli ihtilaflı bilgiler düzeltilmeye çalışılmıştır. Mecmua içerisindeki sözlüklerin hemen tamamı, eğitim amaçlı yazılmış satır arası tabir edilen sözlüklerdir. Yine bu sözlüklerden bazılarının Farsça gramer ihtiva eden bölümleri bulunmaktadır. Mecmua içerisindeki sözlüklerin çoğunluğunda müellif adı ve telif tarihi kayıtlı değildir. Üzerinde durduğumuz mecmua ile ilgili kütüphane ve katalog kayıtlarında tavsif, eser sayısı, adlandırma, varak sayısı vb. yönlerden çeşitli eksikliklerin ve hataların olduğu saptanmıştır. Kataloglama çalışmaları sırasında sözlüklerin bazı bölümlerinin ayrı bir eser gibi değerlendirildiği, bazı sözlüklerin ise hiç kayda girmediği tespit edilmiştir. Yapılan incelemeden elde dilen sonuçlar doğrultusunda mecmuanın eser kadrosu ve bu eserlerin özellikleri yeniden değerlendirilmiştir. Elde edilen bilgilerin, kütüphane kayıtlarındaki eksik ve hatalı bilgilerin düzeltilmesine ve bu alanda çalışma yapan araştırmacılara fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Lügat ,

mecmua ,

Farsça ,

In this study we mention dictionary corpuses that have not been studied much before. It is possible to find that dictionary corpuses in which some of the dictionaries memorized and studied as text books in medresseh are brought together in the same manuscript. Manuscripts found in Turk Dil Kurumu Library are fully sufficient in dictionaries and dictionary corpuses. In this paper the most voluminous one is chosen and studied. Dictionaries are specialised dictionaries and works written to teach Persian. Information about the context, sections and vocabulary is given. By comparing other works, controversial points are tried to be explained. Almost all of the dictionaries are between the line dictionaries written for educational purposes. Some of them contain Persian grammar sections. There are not editor names or compilation date in most of the dictionaries. It is detected that there is deficiency of definition, leaf number and classification in the corpus we study. It is also seen that a dictionary was not registered. In the light of the results, works and characteristics are evaluated. It will be useful for researchers and for the correction of the defective information in the library records.

Dictionary, ,

corpus, ,

Persian, ,

Turkish, ,

manuscript, ,

poem, ,

prose. ,