“tuhfetü’l-erîbi’n- nâfia li’r-rûhânî ve’t-tabîb”in ses, şekil ve imlâ özellikleri ile söz varlığı

Her eserin içinden çıktığı bir toplum vardır ve eser doğal olarak o toplumun belli bir ağzının temel alınarak konuşulduğu ve yazıldığı kültür dili olan standart dilinin özelliklerini yansıtır. Ancak her eserin bir de müellifi/müstensihi vardır. Eser müellifinin/müstensihinin sanatına, dil ve üslubuna, dünyaya bakışına, bilgi seviyesine, hatta yaşamına dair izler taşır. Eserin ait olduğu edebî veya tarihî dönemin bilinen genel özelliklerini tekrar etmeyip müellifin/müstensihin eserinin benzerlerinden ve çağdaşlarından farklı yönlerini ortaya koyan çalışmalar, bilinmeyenleri ortaya çıkarması bakımından ayrı bir yere sahiptir. Sultan IV. Mehmet dönemi tarihçilerinden Hezârfen Hüseyin Efendi’nin “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb’i (Tabibler ve Canlılar İçin Faydalı Mahir Bir Hediye) adlı eseri, 17. yüzyılda kaleme alınmış bir tıp eseridir. Osmanlı Devletinin yükselme döneminde olduğu 17. yüzyılda Osmanlı Türkçesinin oturmuş standart bir dili vardır. Çok geniş alanlara yayılan Osmanlı İmparatorluğunun dili, Arapça ve Farsçadan birçok unsuru alarak bir kültür dili durumuna gelmiştir. 17. yüzyıl Klasik Osmanlı Türkçesinin standart diliyle kaleme alınmış olsa da “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”de Hezârfen Hüseyin Efendi’nin standart dilden farklı olarak tercih ettiği unsurlar bulunmaktadır. Bu sebeple bu çalışmada “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”in standart Osmanlı Türkçesinden ses, şekil ve imlâ özellikleri ile ve söz varlığı bakımından farklılıkları üzerinde durularak, bu döneme ait metinlerde karşılaşılan güçlükleri aşmakta faydalı olmak amaçlanılmıştır.

Hezârfen Hüseyin Efendi ,

Tuhfetü’l- Erîb ,

17.Yüzyıl ,

Hezarfen Huseyin Efendi ,

Tuhfetu’l- Erib ,

17th Century ,

Syntax ,

Phonetic ,

Morphology ,

Every work arises from a society and it naturally reflects the characteristics of the standard language that is the cultural language spoken and written on the basis of a specific cultural dialect of a society. However, each literal work also has an author or a scribal. A work bears the stamp of its author’s or scribal’s art, language and style, philosophy of life, intellectual level and even the way of life. Studies that identify and demonstrate the different aspects of the author’s or scribal’s work from counterparts and contemporaries, without repeating the known general characteristics of the literary or historical period that the work belong to, has a special place since they reveal unknowns. The book on of the historians of the Sultan IV. Mehmet period, Hezarfen Huseyin Efendi’s “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nafia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” (Useful and Skilful Gift for Doctors and All Creatures), is a medical manuscript committed to paper at the 17th century. The Ottoman Language has a settled standard language at the 17th century during the rise of the Ottoman Empire. The language of the Ottoman Empire spreading to a wide area has become a cultural language by taking many elements of Arabic and Persian. Even written in standard language from the 17th century Classic Ottoman Turkish, there are elements in “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nafia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” that Huseyin Efendi preferred different from the standard language. Therefore, in this study, by emphasizing the differences of “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nâfia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” from Standard Ottoman Turkish in terms of phonology, morphology, spelling and vocabulary, it is aimed to help to overcome the difficulties encountered in manuscripts of that period.

Vocabulary ,