Osmanlı minyatür sanatında padişah portreciliğinin ilk örnekleri ve geleneğe katkıları

Osmanlı minyatür sanatında padişah portreleri, elyazmalarında veya bağımsız çalışmalar olarak Osmanlı padişahlarının gerçeğe uygun olarak tasvir edilmesi ve tanıtılması amacıyla üretilmiştir. Bu nedenle, padişah portreciliği Osmanlı saray nakkaşhanesinde nakkaşların çalıştığı önemli konulardan biridir. Günümüze ulaşan belge ve bilgiler doğrultusunda, Osmanlı minyatür sanatında portreciliğin ilk örneklerinin 15. yüzyılın son çeyreğinde üretildiği anlaşılmaktadır. Osmanlı padişah portreciliğinin en erken tarihli örnekleri üç adet II. Mehmed portresidir. Bu portrelerin II. Mehmed döneminde Sinan Bey ve öğrencisi Bursalı Şiblizade Ahmed tarafından üretildiği tahmin edilmektedir. Söz konusu portreler, batı resim anlayışı ve İslam ülkelerinin minyatür sanatının yansımaları ile oluşturulmuş sentez bir üslup ile karşımıza çıkarlar. Günümüzde, II. Mehmed’den Kanuni Sultan Süleyman dönemine kadar geçen süreçte, Osmanlı minyatür sanatında portreciliğin gelişimi ve buna ilişkin örnekler hakkında bilgi mevcut değildir. II. Mehmed döneminden sonra karşımıza çıkan padişah portreleri Nakkaş Nigari olarak tanınan Haydar Reis’in 1560-1562 yılları arasında ürettiği portrelerdir. Sanatçı Osmanlı padişahları, Avrupa kralları ve Barbaros Hayrettin Paşa’yı tasvir ettiği on bir portre üretmiştir. Sanatçı, eserlerinde belirli bir oranda senteze yönelse de özgün yaklaşımı ile dikkat çekmektedir. Osmanlı minyatür sanatında portreciliğin bu ilk örneklerinin saray nakkaşhanesinde padişah portreciliği geleneğinin oluşmasına belirli bir oranda katkı sağladığı söylenebilir. Bu portreler 16. yüzyılın ikinci yarısında Nakkaş Osman tarafından üretilen portreler ile karşılaştırıldığında, söz konusu katkının Nakkaş Osman’ın eserleriyle yerleşen geleneğin yönlendiricisi durumunda olduğu görülmektedir.

Minyatür ,

Portre ,

Sinan ,

Portraits of the Sultan were used to present with reign symbols of Ottoman Sultans in manuscripts or as unreliant works. Therefore, Sultan portraiture was one of the issues the muralist s worked mainly in Ottoman Palace atelier. According to the extant documents and informations, the first examples of portraiture in Ottoman miniature art were produced at the end of 15th century. The earliest dated examples of Ottoman Sultan portraiture were three portraits of Mehmed II. These portraits are expected to be produced by Sinan Bey and his student Bursalı Şiblizade Ahmet during the period of Mehmed II. These portraits encountered with a synthesizer style. This synthesis is supported by Western form apprehension and reflections of the miniature art of Islamic countries. Today, there is no information available about the development of portraiture in Ottoman miniature art and examples of this, during the process from Mehmed II up to Kanuni Sultan Süleyman. The Sultan portraits, encountered after the era of Mehmed II, were produced by Haydar Reis, also known as muralist Nigari, in between the years of 1560-1562. Muralist Nigari produced eleven portraits, in which he portrayed Ottoman Sultans, The kings of Europe and Barbaros Hayrettin Paşa. Although, these works of art headed towards to the synthesis at a certain extent, original approaches of artist take attention. The first examples of portraiture in Ottoman miniature art can be said to contribute at a certain extent to the formation of the tradition of portrait at Palace atelier. But this contribution was far from being a serious directive in terms of tradition which was determined by sequences of muralist Osman, should be evaluated as reflections encounter in details.

Miniature, ,

Portrait, ,

Sinan, ,

Şiblizade, ,

Nigari, ,

Muralist ,