On yedinci yüzyıldan bir kırkambar: baldırzâde ailesine ait bir mecmua

Tokatlı bir ailenin oğlu olan Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi’nin dedesi Ali, gençliğinde Bursa’ya yerleşmiş, oğlu Mevlânâ Mustafa farklı ilim merkezlerinde eğitimini başarıyla tamamlamış, Bursa’ya dönmüş, hatip ve imamlık yapmıştır. Mevlânâ Mustafa’nın oğlu, Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi de Bursa’da, İstanbul’da, Mekke’de müderrislik, kadılık gibi çeşitli görevlerde bulunmuş, çok sayıda telif eser bırakarak 1060/1650’de Bursa’da vefat etmiştir. Oğlu Derviş Mehmed Efendi, babası gibi bir süre Bursa’da müderrislik yapmış, kadı olarak Konya, Trablusşam ve Kayseri’de görev almış, felç geçirdiği için emekli olmuş, 1079/1668’te Bursa’da vefat etmiştir. Derviş Mehmed Efendi’nin terekesine göre pek çok kitabı vardır. Ölümünün ardından kitapların bir kısmı Ulucami’de satılmıştır. Baldırzâde ailesine ait olan mecmuanın, bu satış sonucu ailenin elinden çıkmış olabileceği düşünülmektedir. Mecmualar, bir bakıma çeşitli notlar ve suretlerin yer aldığı kişisel defterlerdir. Baldırzâdelere ait bu mecmuada da kişisel ve mesleki kullanım amacıyla kaydedilen fetvalar, vakıf suretleri gibi bazı belgelerle birlikte şiirler, dualar, dini, tasavvufi metinler ve alıntılar ile bazı risaleler/eserler mevcuttur. Bu mecmua örneğinden, mecmuanın içeriğinden yola çıkarak Osmanlı kültür dünyasını kavramak, tarihsel ve kültürel odaklı incelemeler için faydalanmak, hazırlayıcısının okuma pratiğini ortaya koymak imkânı vardır. Bazen kayıp olan veya nüshasına henüz rastlanmayan bir esere bu mecmualarda rastlanabilir. Burada da Tâcîzâde Cafer Çelebi’nin daha önce tesadüf edilmeyen “nâme”si bulunmaktadır. Bu makalede ilk olarak mecmuanın içeriği detaylı olarak verilmiş, Tâcîzâde Cafer Çelebi’nin “nâme”si tanıtılmış, ardından Şeyh Mehmed Selisî Efendi ile ailesi hakkında bilgi verilerek Baldırzâde ailesine ait doğum ve ölüm kayıtları gibi şahsi notlar, ayrıca mecmuanın içeriğinden yola çıkarak, bir okur olarak Baldırzâdelerin ilgi duyduğu konular üzerinde durulmuştur.

Mecmua ,

Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi ,

Baldırzâde Derviş Mehmed Efendi ,

Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi’s grandfather Ali who was born into a family from Tokat moved to Bursa in his youth. His son Mevlânâ Mustafa received education in different centers of knowledge. After successfully completing his studies he returned to Bursa to work as a hatip and imam. Mevlânâ Mustafa’s son, Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi, was engaged in a variety of professional positions such as müderris and qadı in Bursa and in Istanbul. He died in Bursa in 1060/1650, leaving behind many original works. His son Derviş Mehmed Efendi also worked as a müderris in Bursa, was employed as qadı in Konya, Trablusşam and Kayseri, but had to retire since he had a stroke, and died in Bursa in 1079/1668. As his tereke records indicate, Derviş Mehmed Efendi possessed a great number of books. Some of his books were sold in Ulucami after his death. The present study will focus on a mecmua among those manuscripts belonging to the Baldırzâdes. This mecmua, like the others, is supposed to have been sold and were no longer in the possession of the family.

Mecmuas can be considered as personal collections of miscellaneous records and documents. This mecmua which belonged to the Baldırzâdes contains not only documents such as fetvas and vaqf copies, kept for personal and professional use, but also poems, prayers, texts and quotes on religious and mystical subjects, as well as some treatises/works. It is possible to gain valuable insights into the Ottoman cultural atmosphere by studying the content of the mecmua, mainly because it enables the scholar to draw conclusions about the reading practices of its collector. Therefore, the mecmua emerges as a significant source for cultural and historical research. A very important characteristic of mecmuas is that they might include texts that were either unknown or known but unavailable. This particular mecmua contains the Nâme-i Tâcîzâde Cafer Çelebi, which had not been encountered before. This article gives details concerning the content of the mecmua and presents Tâcîzâde Cafer Çelebi’s work, provides information on Selisî Şeyh Mehmed Efendi and his family, including their personal notes such as the dates of birth and death of the family members. The article also focuses on the subjects that were of interest to the members of the Baldırzâde family, by studying the content of the mecmua.

Mecmua (miscallenous), ,

Baldırzâde Selisî Şeyh Mehmed Efendi, ,

Baldırzâde Derviş Mehmed Efendi ,