Mustafa bin bâlî ve ilm-i firâset’i

16. yüzyılda yaşayan Mustafa bin Bâlî’nin mensur olan bu eseri üzerinde daha önce bir çalışma yapılmamıştır. Ancak firâset, kıyâfet ve benzeri ilimler üzerinde yapılan çalışmalarda hakkında bazı bilgiler verilmiştir.1 Bizim ise bu eser üzerinde yaptığımız çalışma son aşamasına gelmiş olmakla beraber ilk defa burada bilim âleminin dikkatine sunulmaktadır. Her ne kadar eserin başında Fahreddin Razi ve Muhyiddin-i Arabî’den derlendiği söyleniyor ise de eser firâset ilmi üzerine daha birçok eser de taranarak hazırlanmış akademik bir çalışma niteliğindedir. Yalnızca Fahreddin Razi ve Muhyiddin-i Arabî değil Hamdullah Hamdi’den İbni Sina’ya kadar daha birçok ilim adamının eserlerinden de yararlanılmıştır. Bu yönüyle alanında tektir diyebiliriz. Zira bu alanda yazılan eserler genellikle firâset ilminin uygulaması üzerinedir. Yani bu ilmin temel kıstasları üzerinde durmak yerine sonuçları üzerinde dururlar. Halbuki bu eser bütün olarak firâset üzerine yapılmış derli toplu bir çalışmadır. Diğer eserlerde bilgiler bölük pörçük ve dağınık iken bu eser firâsetle ilgili bilgileri bir akademisyen titizliğiyle derleyip bir araya getirmiştir. Ayrıca eser mensur olmasına rağmen içinde Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere çeşitli manzumeler de bulunmaktadır. Dil bakımından ise Eski Anadolu Türkçesine ait dil malzemeleri içermektedir.

Mustafa bin Bâlî ,

firâset ,

kıyâfet ,

Fahreddin Razi ,

Muhyiddin-i Arabî ,

Hamdullah Hamdi ,

There wasn’t any study over this work which was Mustafa bin Bâlî’s, who lived 16th century, plain-text. But there is some information about works which were made over firâset, physiognomy and like sciences.2 The study which we make over this work comes last stage and it is firstly presented to science-world here.Although it is said that it was compiled from Fahreddin Razi ve Muhyiddin-i Arabî at primary of the work, it is quality of an academic study which was prepared with study of many more works over science of firâset. Not only Fahreddin Razi and Muhyiddin-i Arabî but also the author benefited from works of many more scientists from Hamdullah Hamdi to İbni Sina. we can say that it is unique in its field with this course. In that works, which were written in this field, are generally over application of firaset science. That is, they pay attention over results instead of the basic criterion of this science. Nevertheless,this work is a well-coorinated study which was made over firaset as whole.That work compile and gather informations about firaset with care of an academician while they are in bits and disorganized at another works. In addition, the work is included various verses like Arabic, Persian and Turkish in spite it is plain-text. As for aspect of language, also it is included materials of language which belonging to Turkish of Ancient Anatolian.

Mustafa bin Bâlî, ,

firâset, ,

physiognomy, ,

Fahreddin Razi, ,

Muhyiddin-i Arabî, ,

Hamdullah Hamdi ,