Millî kimlik inşasında ileri bir hamle: yeni lisan

Tanzimat döneminde Osmanlıcılık, İslamcılık gibi ideolojilerin yetersiz kalması bir anlamda iflası yeni kurtuluş yollarını gündeme getirmiştir. Bunlardan en önemlisi ise Türkçülüktür. Bu düşüncede temel olarak Türk milliyetinin Osmanlı algısından sıyrılıp kendine ait bütün bir kimlik tanımı oluşturması amaçlanır. Dönem yazarlarının Türk kimliğini keşfetmeleri onların aydın sorumluluklarına doğrudan doğruya etki etmiştir. Onlara göre, Türklük hissini sadece duymak değil duyurmak da gereklidir. Millî edebiyat çerçevesinde yapılan çalışmaların, üretilen eserlerin çoğunun amacının bu olduğu rahatlıkla söylenebilir. Yeni Lisan‟ın öncüleri olarak nitelendirebileceğimiz Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Ali Canip harekete sadeleşme çabalarından çok milliyetçi bir kimlik kazandırmışlardır. Buna dayanarak söz konusu oluşumu bir dil hareketinden çok bir milliyetçilik hareketi olarak yorumlamak gerekmektedir. Bu bakımdan çalışmada, Yeni Lisan‟ı „millî kimlik tesis etme‟, „milliyetçilik‟ ve „millî edebiyat‟ kavramları etrafında değerlendirecek ve fikirlerini bir sistematik hâline getirme gayretinde olan iki ismin Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp‟ın Yeni Lisan hareketi çerçevesindeki görüşleri ele alınacaktır. Çalışmanın amacı tıpkı gelenekte olduğu gibi yeni bir devletin, millî kimliğin dil aracılığıyla nasıl inşa edildiğini özellikle Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin örneğinde ortaya koymak, bunun yöntemlerini açığa çıkarmaktır. Bu bakımdan ilk bakışta bireysel gayretler gibi görülen çalışmaların aslında ne kadar planlı ve sistematik olduğu ve tüm bu aşamaların tek bir hedef -millî kimlik- üzerinde odaklandığı fark edilmektedir.