Manevi kültürümüze ait iki kelime ‘ağıt’ ve ‘sığıt’ üzerine: semantik bir yaklaşım

Ölüm olgusu, yaşayan her canlının mutlaka karşılaştığı bir durumdur. Doğum ve evlilik gibi ölüm olayı da bir kişinin hayatında önemli olaylardan biridir. Cenaze merasimleri, her kültürün ayrılmaz bir parçasıdır. İnsanlığın başlangıcından bu yana ölü yakınları, ölüm karşısında farklı davranış biçimleri sergilemişlerdir. Türkler, diğer çağdaş kültürlerde olduğu gibi ölümden sonraki yaşama inanıyorlardı. Ölüm ile ilgili inanış ve uygulamalar, Türklerin tarih boyunca değişmeyen veya kabul etmek zorunda kaldıkları bütün inanç sistemleri içerisinde varlığını farklı biçimlerde devam ettirmiştir. Farklı köklere bağlı olarak türetilmiş gibi görünen ağıt, sagu, sığıt ve yoğ kelimeleri ‘ığ ~ ağ’ fiiline eklenen kelime ve eklerle meydana çıkmış; kaynaşmalar ve köklerde meydana gelen ses değişimleri sonucunda farklı şekillere bürünmüş ortak fiil köklerine sahip, aynı ‘ığ ~ ağ’dan doğmuş kardeş kelimelerdir. Semantik, dili artzamanlı ve eşzamanlı yöntemleri kullanarak anlam yönünden inceleyen bir bilim dalıdır. Türkçede semantik çalışmaların azlığı bilinmektedir. Zaman içinde sözcükler anlam değişmelerine uğrayabilirler. Anlam genişlemesi, daralması, başka anlama geçiş, anlam iyileşmesi, güzelleşmesi, kötüleşmesi bu bilim dalının çalışma alanlarından yalnızca birkaçını oluşturur. Bu makalede, soyut olan durumların, somut durumların ifadesinde kullanılan terimlerle adlandırıldığı, ‘ağıt, yas, aş, sagu, sığıt, yoğ’ gibi dinî hayata özgü terimlerin hususiyle ölüm ve sonrasında ruh ve bedenin halleri ile geride kalanların onun için yaptığı ayin ve faaliyetlerle alâkalı olduğu, bunların ‘ığ ~ ağ’ fiil köküne bağlı bulunduğu ortaya konulmaktadır.

Ölüm ,

Ruh ,

Beden ,

Death is a part of life. From time immemorial, humans have expressed sadness for the loss of their loved ones. Memorial ceremonies are inseparable part of any given culture. Death is one of the important events that a person experiences in his life like birth and marriage. As societies evolved in different parts of the World, they developed different attitudes and traditions to death. Turks believed life after death as in the modern culture. The beliefs and practices related with death have preserved their presences in various shapes within the systems of faith the Turks have to adopt in the course of history. The words ağıt, sagu, sığıt and yoğ which seem to be derived based on different roots are formed through the words and affixes added to the verb ‘ığ ~ ağ’. They are sister words born of the same ığ ~ ağ’ sharing the common root transformed into different forms at the result of the mixtures and the phoneme changes in the root of the verbs ‘ığ ~ ağ’. Semantics is an area of science that studies the meanings of a language using the diachronic and synchronic methods. It is well known that there are few studies on semantics in Turkish. In time words may modify their meaning. Semantic extension, semantic restriction, change into another meaning, improvement, embellishment, degradation of meanings are only a few of the working fields of semantics. In this article, it has been put forward that; the abstract cases are named with the terms used in expressing the concrete cases; the terms belonging to religious life like, ‘ağıt, yas, aş, sagu, sığıt, yoğ’ are exclusively interested in the states of the soul and body during and after death, together the rituals and activities made by the survivors; these are connected to the root of the verb ‘ığ ~ ağ’.

Death, ,

Soul, ,

Body, ,

Ağıt, ,

Yas, ,

Sagu, ,

Sığıt, ,

Yoğ, ,

Concrete meaning, ,

Spiritual meaning ,