Latîfî tezkiresi’nde seciler ve tümce özellikleri

Şair tezkireleri, Osmanlı Edebiyatında XVI. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar kaleme alınan, biyografi ve antolojilerdir. XVI. yüzyılda yazılmış olan Latîfî Tezkiresi bu türün Anadolu'daki ikinci ve en önemli örneğidir. Tezkiresinde her şaire sanatına ve yeteneğine göre yer ayıran Latîfî, diğer tezkirecilere göre daha sade bir dil kullanmış, seci'lere oldukça fazla yer vermiştir. Seci, üslûbu belirleyen bir özellik olarak, tümceyi bitiren yüklemlerde (eylem tümcelerinde), genellikle Türkçe sözcükler arasındadır. Bu durumdaki tümce sonu secilerinin bir bakıma nokta yerine de kullanıldığı görülmektedir. Secilerin kullanımı Latîfî'nin ele aldığı kişiler bakımından eşit dağılımlar göstermemekte, Zâtî ile ilgili kısımda 22 seci bulunduğu halde; Sinan Paşa'nın anlatıldığı metinde sadece 7 seciye rastlanmaktadır. Anlatımında genellikle karmaşık, sıralı, birleşik tümceleri tercih eden Latîfî, söylemek istediklerini doğru tasarlayıp planlayarak, sağlam bir kompozisyon içinde, eksiksiz vermeye özen göstermiş, devrik yapılı tümceler kullanmamıştır. Bütün tümcelerinin kurallı olması ve söylenmek isteneni net olarak ifade etmesi onun, titiz, planlı ve sağlam üslûbunun bir sonucudur.

Tezkire ,

Seci ,

Tümce ,

Ek-Eylem ,

Dizim Bilgisi ,

Poet tezkires have been used as biographies / anthologies of poets in Ottoman literature from the 16th century until the 20th century. The tezkire of Latîfî, written in the 16th century, is the second and most important example of this genre in Anatolia. In his tezkire, dedicating some space to each poet according to their art and abilities, Latîfî's language was plainer than those of other writers of tezkire and he allowed quite a lot of space to seci's. Seci (rhyme in prose), as characteristic of style, appears in verbs that end the sentence (in action sentences), generally among Turkish words. Such end-of-sentence seci's are also seen to be used instead of full stops. The use of secis does not show an equal distribution regarding the persons taken up by Latîfî; while there are 22 secis in the section on Zatî, only seven secis are to be found in the text on Sinan Pasha. Preferring usually complex, sequential, composed sentences in his narrative, Latîfî has taken pains to present his meaning by planning and designing accurately in a sound and complete composition, without using inverted sentences. The fact that all his sentences are regular and express the meaning clearly, is a result of his meticulous, planned and solid style.

Tezkire, ,

Seci, ,

Harmony, ,

Sentence, ,

Syntax ,