Kozmogoni anlatılarında dikotomik algının nedenselliği

Her insanın üzerinde durduğu en temel sorunlardan biri kozmosun neden ve nasıl var olduğudur. Tartışmalardan bir başkası hem duyusal hem bilişsel anlamda algıladığımız varlıkların hakikaten var veya asıl olanın bir sureti olup olmadığıdır. İlkelden moderne kadar her insanın bu sorulara cevap bulmak veya etrafında olup biteni anlamaya/açıklamaya yönelik gayretleri farklı anlatım ve inanmaları doğurmuştur. Varlığın ne, neden ve nasıl olduğuna dair felsefi tartışmalar bir yana bırakılırsa sosyologlar din denen olguyu, arkaik insanın bu problematiğe bulduğu sağlam bir dayanak olarak açıklarlar. Bunun yanında neredeyse din hüviyetine dönen kimi yaratım anlatmaları da doğmuştur ki halkbilimin uğraşı alanına girerler. Kozmogoniler işte bu ilk olanın nasıl olduğunu izaha kalkan insanın tecrübeleridir. Bu anlatılar dikkatle irdelendiğinde kimi ortaklıklara tesadüf edilmektedir. Ortaklıklardan biri de anlatıların dikotomik bir temellendirme ile sunulmuş olmalarıdır. Zira anlatımı zıt veya zıt görünen iki şey üzerinden kurmak anlatıya kimi ilginç özellikler kazandırmaktadır. Hatta dikkatle incelendiğinde bu türden temellendirmenin bir ihtiyaç dahilinde yapıldığı da anlaşılmaktadır. Bir varlığı izah etmede, ona belirli bir sınırlama getirmede veya onu başka açılardan tamamlamada bir diğer şeye müracaat edilir. Kozmogonilerin de dünyayı, doğayı veya varlığı açıklama ve mantıklı sebepler bulma olan asıl misyonları da bu yolla gerçeklemiş olur. Bu çalışmada kozmogoni anlatılarında bu temellendirmelerden örnek teşkil etmesi amacıyla –bütün kozmogonilerin işlenmesi çalışmanın kapsamını aşacağından- bir kaçı üzerinde durulacak ve anlatılarda neden bir dikotomik temellendirilmeğe gidildiği tartışılacaktır.

Dikotomi ,

Kozmogoni ,

Kozmos ,

Mit ,

One of the primary concerns that every human emphasizes is that why and how the cosmos has come into existence. Another discussion is that whether the creatures we perceived both sensual and cognitively are really exist or a counterpart of originals. From troglodyte to modern the efforts of every human intended for understanding and interpretation of the events underway around have led to different expressions and convictions. Leaving aside the philosophical discussions about what, why, and how the creatures have come into existence, sociologists explains the fact called religion as a dependable base found by archaic man for this problematic. On the other hand certain creation explainings considered nearly a religion have come up though they are in the field of ethnology. Cosmogonies are the experiences of people trying to explain this first fact. Common traits are seen when these narratives are examined carefully. Being presented with dichotomic foundation is another common trait of the narratives since using contrast between two facts in narration gains certain interestingness. In fact, when it is examined carefully, it is understood that such foundation has been made from necessity. To explain a creature, imposing a certain restriction or completing it from different viewpoints, another thing is referred. In this way the principal missions of cosmogonies which are explaining and finding logical reasons of world, creature and nature are come true. In this study some of the foundations in cosmogony narrations will be analyzed to serve as a model – analyzing all cosmogonies will go beyond the scope of the study – and the reason of using dichotomic foundation in narratives will be discussed.

Dichotomy, ,

Cosmogony, ,

Cosmos, ,

Myth ,