Kimi fiillerdeki orta hece düşmelerinin çatısal özelliğe etkisi

"Ayrıl-, devril-…" gibi –İl ekiyle türemiş ve orta hece ünlüleri düşürülerek kullanılmakta olan 9 fiil, hem "dönüşlü çatılı fiil" hem "edilgen çatılı fiil" özelliği göstermektedir. Bunlar, yüklem oldukları bazı cümlelerde "dönüşlü anlamı", bazı cümlelerde "edilgen anlamı" taşıyabilmektedir. İlgili kurumların yayınladıkları Türkçe sözlüklerde ve yazım kılavuzlarında, bu fiillerin orta hece ünlüsü düşürülmemiş olan "ayırıl-, deviril-…" biçimleri yer almamıştır. Söz konusu yayınlarda; ses yapısı bunlara benzeyen fakat orta hece ünlüleri düşürülmeden kullanılan "geçiril-, kemiril-, sömürül-…" gibi fiillerinse, orta hece ünlüsü düşürülmüş biçimleri yoktur. Orta hece ünlüsü düşürülmemiş bu fiillerin sayısı 46'dır. Sözlüklerdeki anlam açıklamalarından, bunların tümünün edilgen çatılı oldukları ve yalnız bu anlamda kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Belirtilen orta hece ünlüsü düşürülmüş 9 fiilin, hangi kullanımında "edilgen fiil", hangi kullanımında "dönüşlü fiil" sayılacağı; cümlenin kurucusuyla okuyucusunun – dinleyicisinin anlama yeteneğine kalmakta ve bu konuda karışıklıklar – kararsızlıklar ortaya çıkmaktadır. Bu karışıklık ve kararsızlıkların oluşmaması için; tıpkı öbür dizelgedeki 46 fiil gibi, söz konusu 9 fiilin de orta hece ünlüleri düşmemiş biçimleri Türkçe sözlüklere, yazım kılavuzlarına alınmalı ve sözlüklerdeki anlamları "edilgen çatılı fiil"e uygun biçimde açıklanmalıdır. Bunların orta hece ünlüsü düşmüş biçimleri de korunmalı, ancak anlamları "dönüşlü çatılı" sayılabilecek biçimde açıklanmalıdır.

Edilgenlik ,

Dönüşlülük ,

Ünlü Düşmesi ,

Fiil Çatısı ,

Çatı Eki ,

9 verbs that derived from the suffix of –il such as "ayrıl-, devril-…" and are being used by dropping the medium syllable vowel indicates both the feature of "reflexive framework verb" and "passive framework verb". These verbs hold a "reflexive meaning" when they become the predicate of some sentences and in some sentences, they hold a "passive meaning". In the Turkish dictionaries and the spelling dictionaries that are published by the related institutions, it is not included any form of these verbs that are not dropped the medium syllable vowel such as "-ayırıl", "-deviril". In these publications, there are some verbs whics are similar in the strucuture of sound, but are used by not dropping the medium syllable vowel such as "geçiril-, kemiril-, sömürül-…" do not have the form that are dropped medium vowel syllable. The numbers of these verbs that are not dropped the medium vowel syllable are 46. From the meanings of explanations in the dictionaries, it can be understood that all of them are the passive voice and they can only be used in that meaning. 9 verbs that are drop the medium syllable vowel we stated above, bring out some complications and inconsistency about in which usage it is "passive verb" and in which usage it is "reflexive verb". This situation is based on the ability between the reader-listener and the constructor of the sentence. In order not to ocur this complications and inconsistency, like the other list of 46 verbs, the spelling dictionaries should be included these forms of 9 verbs which are not dropped the medium syllable vowel and the meanings in the dictionaries should be explained according to the "active voice verbs". It should be protected the forms of the ones who are dropped the medium syllable vowel; however, the meanings should be explained as a "reflexive voice".

Passivity, ,

Reflexivity, ,

Haplology, ,

Verb Voice, ,

Voice Affix ,