Ii. meşrutiyet dönemi ilk vatandaşlik kitaplarindan biri olan “rehber-i ittihad”in içerik analizi

Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet’in ilanı (1908) ile yeni bir dönem başlamıştır. Yeni bir insan profilinin yetiştirilmesi bu dönemin hedefidir. Bu hedefi gerçekleştirmek için hürriyetin ilanından hemen ardından “Malumat-ı Medeniye” dersi müfredata konmuştur. Bu ders Cumhuriyet dönemi boyunca yurt bilgisi, vatandaşlık bilgileri, vatandaşlık ve insan hakları eğitimi gibi isimler altında okutulan derslerin ilk dayanak noktasıdır. Çocuğun sadece ailesine ait olmadığı, yarının geleceği olarak görüldüğü bu dönemde okul bir toplumsallaştırma aracı olarak daha fazla önem kazanmıştır. Meşrutiyet değerleri ile donatılmış bir nesil yetiştirmek için de adı geçen ders müfredattaki yerini almıştır. Büyük beklentilerle okutulan bu dersin, ders kitaplarının ivedi olarak hazırlanması dikkat çekicidir. Ders kitabı yazarlarının bu konuda batıdan, özellikle Fransa’dan etkilenerek bir altyapıya sahip oldukları görülmektedir. Araştırmada “Malumat-ı Medeniye” dersi ile ilgili ilk kitaplardan birisi olan Rehber-i İttihad’ incelenmiştir. İlkokul çocukları için yazılan bu kitabın satır aralarında orijinal bilgilere ulaşmak mümkündür. Sadece bugün aynı şekliyle kullanılan “Millet Meclisi” tabirinin ilk kez kullanılması bile eserin incelenmesi için yeterli bir sebeptir. Bunun yanında o günlerin resmi ideolojisi olan Osmanlıcılığı işlemesi iktidara ve meşrutiyet değerlerine ilişkin bakış açısı oluşturması, satır aralarında II. Abdulhamid dönemini yermesi ve gerçeklerden kopmayarak ziraat ile ilgili konulara geniş bir yer ayırması kitabın diğer özellikleri arasındadır. Kitabın dilinin övgüyü hak edecek derecede olması, “uhrevi” konulara neredeyse hiç değinmemesi ve siyasi olaylarda yazarın dünya görüşü ile yazıldığı dönemin atmosferini yansıtması yukarıdaki özelliklere eklenebilir. Sonuç olarak günümüzden tam bir asır önce bağımsız bir ders olarak okutulmaya başlanan “malumat-ı medeniye” dersi için yazılan ilk kitaplardan birisi Rehber-i İttihad’dır. Bu eser Osmanlıcılık ideolojisinin, 31 Mart Olayı’nın izlerinin ve yazarının özellikle siyasi konularda ortaya çıkan dünya görüşünün etkisi ile yazılmıştır. İktidarın meşrutiyet değerlerini okul aracılığı ile çocuğa ulaştırmasına cevap veren bir özelliktedir.

Rehber-i İttihad ,

Müstecabizade İsmet ,

Vatandaşlık eğitimi ,

Meşrutiyet 1908), a new period has begun, to create a new kind of human profile was the goal of this period. In order to realize his goal real, soon after the declaration of the Meşrutiyet 2nd, a new course called “Malumat-ı Medeniye” was added to the curriculum. This course was the first base of the other courses like “Yurt Bilgisi”,“Vatandaşlık Bilgileri”, “Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi” that were taught during the Republican Period. In this period which a child not only belonged to his/her family but also was seen as the future of the tomorrow, schools have gain much more importance as a socializing agent. So as to create a new generation filled with the values of the Meşrutiyet, all the courses mentioned above took their place in the curriculum. However, hastily preparing the books of the courses taught with the great expectations is somewhat interesting. It is observed that course book writers were affected by the West especially France. In our research, we examined “Rehber-i İttihad” which was one of the first books related with the course “Malumat-ı Medeniye.” To get information between the lines of this book written for primary school children is possible. The first use of the expression “Nation Assembly (Millet Meclisi)” is solely a good reason to examine this work. The other features of the book are dealing with “Ottomanism,” the official ideology of that period, to create a new viewpoint regarding to the values of the government and Meşrutiyet, to criticize Abdülhamit 2nd period and lastly to include extensive and true information about agriculture. Also, its effective language, almost no mentioning of “other world” topics and for political events the writer’s common idea reflecting the atmosphere of the period its written in, can all be added to the features of the book mentioned above. To sum up, “Rehber-i İttihad” is the first book written for “Malumat-ı Medeniye” course which was begun to be taught as a separate course a century ago. This book was written with the effects of the ideology of “Ottomanism,” traces of the 31 March Incident and the writer’s common view of especially political topics. This book is an answer to government’s transmitting the values of the Meşrutiyet to school children through schoo

Rehber-i İttihad ,

Müstecabizade İsmet ,

Citizenship education ,