Güzellik, aşk ve bilgi üçgeninde “şem ve pervâne”

Tasavvufi düşünce sisteminde “aşk”, Allah‟ın yaratıcı etkinliği olarak karşılık bulmakta; “bilgi” ise söz konusu etkinliğin gayesini ve sonucunu ifade etmektedir. Hem aşkın hem de bilginin ortaya çıkabilmesi için, “âşık-maşuk” ve “bilen-bilinen” olmak üzere iki unsurun varlığına gereksinim duyulması ise söz konusu kavramların ortak noktasını teşkil etmektedir. En temel kavramı “aşk” olan Klasik Türk Edebiyatında, “âşık/bilen” ve “maşuk/bilinen” ikilisini karşılamak ve bunlar arasındaki ilişki biçimini yansıtmak üzere çeşitli unsurlardan faydalanılmıştır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden “şem„ ve pervâne” ikilisi de Klasik Türk Edebiyatında, “âşık/bilen-maşuk/bilinen” ikilisini ve ilişkisini anlatmada kullanılan sembolik unsurlardan biridir. Bu unsurlardan “pervâne”, âşığı temsil ederken “şem„ ” ise maşuk fonksiyonunu yüklenmiş durumdadır. Bunların şiir dünyası içinde kendilerine bu şekilde bir yer bulmuş olmaları ise söz konusu iki unsur arasındaki ilişki biçiminin, aşk ilişkisi şeklinde yorumlanmış olmasının bir sonucudur. Tasavvufi düşünce sisteminde aşk, sadece insanı değil, insanı olduğu kadar Yaratıcı‟yı da ilgilendiren bir kavram olarak ele alınmıştır. Buna bağlı olarak “şem„ ve pervâne” sembolizminde de aşk, her iki unsur için de geçerli bir kavram olarak karşımıza çıkmakta ve söz konusu iki aşk, varlık halkasının birbirini takip eden iki aşamasını meydana getirmektedir. Bu halkanın ilk yayını şem„in yanışı oluştururken ikinci yayını ise pervânenin yanışı oluşturmaktadır.Bu çalışmada, Klasik Türk Edebiyatının sembolik ifadelerinden olan “şem„ ve pervâne” ikilisi; “güzellik”, “aşk” ve “bilgi” kavramları çerçevesinde ele alınmış ve tasavvufi düşünce sisteminin ışığında yorumlanmaya çalışılmıştır.

Pervâne ,

Güzellik ,

Aşk ,

Ateş ,

Bilgi. ,

In the sufism thought system “love” means the creative activity of Allah; but “knowledge” means the aim and result of the activity mentioned. To cause both love and knowledge appear, two elements known as “lover-love” and “knowing-known” are needed because they consist of joint point of the concepts mentioned. In the Classical Turkish Literature whose main concept is love several elements are taken into consideration to meet “the lover/knowing” and “the love/known” and to reflect the form of the relation between them. “Şem and pervane” which is the main subject of our study is one of the sembolic elements used in expressing the relationship of “the lover/knowing-the love/known” in the Classical Turkish Literature. Among these elements “pervane” represents the lover and “şem” undertakes the function of maşuk. The fact that these elements take place in the world of poetry is because the form of the relationship between these two element are commented as the love relation. In the sufism, love is taken into consideration as a notion which is related to not only human but also the creator. Therefore, love in the “şem and pervane” symbolism faces us valid for both two elements and the two love mentioned forms the two steps following each other in the coil of the existence. The first ring of this coil is the burning of şem and the second is the burning of pervane.In this study, “şem and pervane” which are the symbolic expressions in the Classical Turkish Literature are taken into consideration through the concepts of “beauty”, “love” and “knowledge” and they are commented in the light of sufism thought system

Şem, ,

Pervane, ,

Beauty, ,

Love, ,

Fire, ,

,