Eski uygurca metinlere göre budizmin manihaizme etkisi

Mani’nin Budizm, Zurvanizm, Hristiyanlık ve kendi düşüncelerinden oluşturduğu Manihaizm, doğuda ve batıda güçlü bir taraftar kitlesi yaratmıştır. Doğuda özellikle Soğud ve Toharların ve daha sonra da Çin ve Uygurların bu öğretiyi sahiplenmeleri sonucunda bu öğreti hızla yayılmıştır. Fakat bu hızlı bir yayılma alanına sahip olan öğreti gittiği, yerlerde de başka dinlerle ya da öğretilerle karşılaşmıştır. Böylece pek çok din ya da öğretilerle yan yana yaşayan Manihaizm, çeşitli nedenlerden dolayı bunlardan etkilenmiş ve daha sonrada yayıldığı topraklarda yok olup gitmiştir. Uygurlar arasında da 762/3 tarihinde Bögü’nün Manihaizmi özellikle siyasi nedenlerden dolayı resmi devlet dini olarak ilan ettiği bilinmektedir. Uygurlar, bu dinin savunuculuğunu üstlenmekle birlikte bu inancı konu edinen Budist eserler kadar olmasa da pek çok dinî eser ortaya koymuşlardır. Bu bağlamda Budist Uygur metinleri ile Manihaist Uygur metinlerini karşılaştırdığımızda pek çok terimin ortaklık gösterdiğini görebilmekteyiz. Budist Uygur metinleri ve Manihaist Uygur metinlerinde Buddhalar, Buddha ve Mani’nin öğretileri, Tanrılar dünyası, canlılar dünyası, ahlâk, ıstırap, akıbet, zaman düşüncesi gibi her iki öğretide de temel olan bazı terimlerin ortaklık ya da benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Bu terimler, her iki öğretide de karşılaştırılmış ve bu terimlerin her iki öğretideki anlamları verilmiştir. Böylece bu iki öğretinin benzerlik gösterdiği terimlerin bire bir olmasa da yaklaşık olarak aynı anlamda kullanıldığı tespit edilmiştir.

Eski Uygurca ,

Budizm ve Manihaizmin ortak terimleri ,

Budizmin Manihaizme etkisi ,

Mani's Buddhism, Zurvanizm, Christianity and Manichaeism which was formed by his own thoughts has created a strong followers group in the east and west. These teachings spread rapidly as a result of being adopted especially by Soğds and Tochars in the east, and then by Chinese and Uighurs. But this teaching, which has spread rapidly, faced with other religions or teachings in its regions. Thus,Manichaeism which lived together with many religions or teachings, has been affected by them and later disappeared for various reasons. Among Uighurs, it is known that Bögü's Manichaeism was declared as the official state religion in 762/3 for political reasons. Along with defending this religion, Uighurs have demonstrated many religious works but not as much as the Buddhist works focusing on this faith. In this context, when we compare the texts of Buddhist Uighurs and Manihaist Uighurs we can see that many terms are common. In the texts of Buddhist Uighurs and Manihaist Uighurs some terms which are fundamental in both doctrine such as Buddhas, the teachings of Buddha and Mani, the world of the Gods, the world of the living, morality, agony, fate and the idea of time show resemblance or are in common. These terms are compared in both teachings and their meanings are given. Thus, it has been identified that these two teachings show similarities and the terms are used not entirely but approximately in the same way.

Old Uighur, ,

common terms of Buddhism and Manichaeism, ,

the effect of Buddhism on Manichaeism ,