Eski bir hikâyenin yeniden doğuşu: kara kitap’taki izlek ve imgelemin metinlerarasılık bağlamında incelenmesi

Modern Türk edebiyatı metinlerinde, "eski"nin zamansal ve mekânsal sınırlamaları aşılarak kültürel bellek mekânları metinsel arketip niteliğinde kullanılır. Geleneğin aşılacak değil, kaynak olarak kullanılacak bir birikim şeklinde algılanması gerektiğinin göstergesi olan bu metinlerde özellikle içerik ödünçlemesi yapılarak Doğu ve Batı edebiyatlarının evrensel izlekleri metinlerarası yöntemlerle yeniden yazılır. Hafızanın ayak seslerinin tüm anlatı boyunca varlığını sürdürdüğü Orhan Pamuk‟un Kara Kitap adlı romanı da gelenek-modernizm buluşmasında varlık bulan postmodern bir yeni‟den yazma/ yeni‟den yaratma çabasının sonucudur. Eserde eski imgeler (Hüsn ü Aşk, Mantıku‟t- Tayr, Mevlana-Şems aşkı) ile yeni metin arasında bir sürerlilik ve bütünlük oluştuğu görülür. Kara Kitap‟ın arka planında Şeyh Galip‟in Hüsn ü Aşk, Attar‟ın Mantıku‟t-Tayr adlı mesnevileri ve Mevlana-Şems imgeleri ile aktarılan kendi-öteki bütünleşmeleri yer alır. Üç metin de metaforik bir arayış yolculuğunun hikâyesini yansıtırlar. Tasavvufi düşünceye göre "arayış" kendi varoluş hakikatine (insan-ı kâmil) ulaşmak isteyen insanın içsel yolculuğu (seyr ü sülûk) dur. Söz konusu arayışı motive eden güç ise "aşk"tır. Bu bağlamda üst anlatı (tasavvuf) ile gönderge metinler (Hüsn ü Aşk; Mantıku‟t-Tayr; Mevlana-Şems aşkı) ve ana metnin (Kara Kitap), sabit ve değişmez bir doğası olmayan bireye ait hiç bitmeyen değerleri aktaran yaratım deneyimleridir. Bu çalışma, geçmişin, "şimdi‟nin, belleğin ve bireysel özdeşliğin devamlılığına olanak tanıyan bu metinlerin gelenek-içi parametrelerin kuramsal ve yöntemsel kullanımları bağlamında metinlerarası incelenmesinden oluşmaktadır. Bireye ve topluma ait değerler dizgesinin irdelendiği; söylemsel izlekler ve tinsel bağıntıda buluştuğu anlatılarda, öz‟e/ kendine dönüşün beşerî aşktan ilahî aşka ulaşma bağlamındaki yansımaları da tahlil edilmektedir.

Arayış ,

Yolculuk ,

Kendine Dönüş ,

Gelenek ,

Postmodernizm ,

Metinlerarası ,

In modern Turkish literature texts, temporal and spatial limitations of "old" have been overcome and cultural memory areas are used in the quality of textual archetype. In these texts which are the sign of the necessity of savings to be used a resource not overcoming the tradition, universal themes of Eastern and Western literature are rewritten through intertexual methods by borrowing especially the content. Orhan Pamuk‟s novel Black Book that the footsteps of the memory carry on through the whole story is a result of postmodern rewriting/reconstitution existing in association of tradition-modernism. In the art of work, it‟s seen that there is a sustainability and entireness between the old images (Hüsn ü Aşk (literally Beauty and Love), Mantıku‟t- Tayr, Mevlana-Şems love) and new text. In the background of Black Book, self-other integrations take place quoted with the masnavies which are named Hüsn-ü-Aşk of Şeyh Galip, Mantıku‟t-Tayr of Attar and Mevlana-Şems images. Three texts reflect the metaphorical story of searching journey. According to sufistic thought, "searching" is the inner journey of the person who wants to reach his/her fact for being. The power which motivates the aforesaid fact is "love". In this context, metanarrative (Sufism), reference texts (Hüsn-ü Aşk; Mantıku‟t-Tayr and Mevlana-Şems love) and the main text (Black Book) has not a stable and unchanging nature and the authoring which quotes the endless values belonging to the individual is experiences. This study consists of intertexual of the texts which enable the continuity of the memory and individual identity and past and now in terms of theoretical and procedural usages of inter-tradition parameters. In the narrations that discursive themes and spiritual relation come together and the values system belonging to the individual and the society is examined, the reflections of turning in on your own /yourself are analyzed in the context of reaching divine love from human love.

Quest, ,

The Journey, ,

Self Return, ,

Tradition, ,

Postmodernism, ,

Intertextuality ,