Ebu’l-hasan el-harakânî’de kur’an kültürünün yansimalari

Bu makalede el-Harakânî’nin düşüncelerini ifade ederken Kur’an’ı nasıl anladığı ve yorumladığı konusu ele alınmıştır. Zira el-Harakânî’nin okuma-yazma bilmediği ve İslâmî ilimlerden habersiz olduğu iddia edilmektedir. Ancak araştırmalarımız neticesinde onun ümmî olmadığı, tam tersine Kur’an’ı çok iyi bildiği ve görüşlerini temellendirirken ayetlerden faydalandığı sonucuna ulaşılmıştır. Çünkü el-Harakânî iyi bir dinî eğitim almış, Kur’an-ı Kerim ve Sünnet’i çok iyi öğrenmiş ve tasavvufî konularda derinleşmiş bir İslam mütefekkiridir. Onun sözleri incelendiğinde düşüncelerinin kaynağının Kur’an-ı Kerim olduğu görülmektedir. Kur’an ayetlerinin kaynaklık ettiği düşüncelerin değer kazandığı ve bu fikirlerin çağlara hitap eden bir öğretiye dönüştüğü malumdur. Bu itibarla el-Harakânî, Kur’an’ı kendine kaynak edinmesi nedeniyle asırlar sonra bile hatırlanmayı ve üzerinde tefekkür edilmeyi hak eden sözler söylemiştir. Onun çağları aşan fikirlerinin arkasında Kur’an ayetlerinin olduğu anlaşılmaktadır. Zira Kur’an-ı Kerim, kendisini rehber edinenleri her zaman iyiye, güzele ve doğruya ulaştırır. El-Harakânî, sürekli halkın içinde olması, toplumdan uzak münzevî bir hayat yaşamaması, dergâhında ziyaretleri kabul etmesi, civanmertlerinin eğitimiyle meşgul olması gibi faaliyetleri esnasında zaman zaman iddialı ve dikkat çekici sözler söylemiş, bu nedenle de kendisiyle boy ölçüşmek isteyen bazı âlimler ile sûfîlerin menfi yaklaşımlarıyla karşılaşmıştır. İşte bu tür durumlarda böyle kimselere verdiği cevaplar, onun dinî meseleleri iyi bildiğini, yeteri kadar Kur’an kültürüne sahip olduğunu, hâdiseleri çok yönlü değerlendirdiğini ve sağlam bir muhakeme yeteneğiyle konuları analiz ettiğini göstermektedir. Onun hikmet dolu sözleri incelendiğinde analitik düşündüğü, alternatif yol ve yöntemleri daima göz önünde bulundurduğu ve konuları birbirinden ayırarak değerlendirdiği anlaşılmaktadır. El-Harakânî’nin sözlerini doğru anlamak için onun konuyla ilgili söylediği sözlerin tamamına bakmak ve bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmek gerekir. Bazı sözlerini anlamayarak el-Harakânî’yi yanlış tanıtmak, söylemediği bir şeyi ona söyletmek de doğru değildir. Bu nedenle el-Harakânî’yi hak ettiği şekilde tanıtmak için onun sözlerini nerede, ne zaman, kime, hangi maksatla ve niçin söylediğini iyi bilmek lazımdır. Aksi halde sadece sözün zahirine bakarak ve parçacı bir yaklaşımla hareket ederek yorum yapmak, böyle yapan kimseleri yanlış neticelere götürebilir.

Ebu’l-Hasan el-Harakânî ,

İslam ,

Kur’an ,

tefekkür ,

In this article it’s has been studied on the subject of how el-Kharakani understood and commanded Qur’an while he was explaining his ideas. In this study, contrary to the claims, it was reached the conclusion that he is not "Ummi". It is possible to reach the result that he was a successful Islam thinker having deep and more information in mysticism and having more information about Qur’an and Sunnah because of knowing Qur’an and Sunnah very well. In other words while his words are examined it will be understood that the basement of his point of views is Holy Qur’an. It is known that the thoughts derived from the source of Qur’an will be more valuable and they will turn to be a doctrine to cover the ages. For that reason Kharakani found out some important ideas deserved to be remembered after long ages because of looking at Qur’an as a main source. It is not wrong to say that there is Qur’an and Qur’an’s verses at the background of his ideas and his unique speeches. Because Qur’an makes someone who makes it guide always reach to reality, truth and beautiful. Kharakani sometimes encountered with wrong approaches of some mystics and faced with some wrong manners of someone who claimed that he was a scholar because of being busy with his students’ education directly and following the developments living in society, Kharakani made no bones about commending them. This position shows that he analysed the problems with a stuble discernment and had enough information about the religious issues, had Qur’an culture. When studied on his speeches having deep meanings it is understood that he thought analytically, put the alternative methods and ways into account and evaluated the subjects by seperating. For this reason, it is necessary for somebody to look at his all speeches related to the subjects to understand his words. It is not true to introduce him wrongly because of understanding his speeches correctly, getting him tell someting without depending on him. For that reason it is very very necessary to know why, where, when and to whom he told his speeches to know Kharakani well. If not it may be possible for somebody making commends by only looking at the apparent meaning of traditional speeches to be faced to some wrong results. 

Abu\'l-Hasan el-Kharakani, ,

Islam, ,

Qur’an, ,

thought ,