Derleme sözlüğünde dokumacilik mesleği ile ilgili söz varliği

Orta Asya’daki göçebe kabilelerin vücutlarını dış etkilere karşı korumak amacıyla hayvan derilerini ve bitki saplarını kullanmaları, çadırlarını kurmak için de koyun yününe nazaran çok daha uzun ve sıkı olan keçi yününü kullanmaya başlamaları dokumacılığın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu zanaat zamanla gelişmiştir. İnsanlar tarihi olarak tespit edilemeyen dönemlerde keçi yününden bugün düz dokuma tekniği adı verilen göçebe tenteleri yapmışlardır. Daha sonraki dönemlerde Alacahöyük’te arkeolojik kazılarda bulunan gümüş kirmanlar (M.Ö.3000-2000), Gordion’da bulunan Frigyalılara ait sumak ve cicim dokuma parçaları, Konya’nın Çumra ilçesi merkezinin kuzeyindeki Çatalhöyük’te yapılan kazılarda Neolitik çağa (Cilalı Taş çağı) ait (M.Ö 6000)dokuma parçaları dokumacılığın Anadolu’da geliştiğini göstermektedir. Bu elimize geçen parçalar sayesinde dokumacılık tarihini Anadolu’da M.Ö. VII. yüzyıla kadar indirebilmekteyiz. 1071 yılında Türkler Anadolu’ya geldiklerinde ileri düzeyde bir dokumacılık sanatıyla karşılaşmışlardır. Selçuklu İmparatorluğu döneminde de Türk kilim ve halı dokumacılığı gelişmeye başlamıştır. Birçoğu halen belgelenememiş sayısız halı parçasının 13 ve 14. yüzyıllardan kalma en eski Selçuklu halıları olduğu tahmin edilmektedir. Çalışmamızda Türkiye’de halk ağzından derlenmiş olan Derleme Sözlüğünde yer alan Dokumacılık mesleği ile ilgili söz varlığı incelenmiş, konuyla ilgili tarihî ve çağdaş kaynaklar taranmış, tespit edilen söz varlıkları dokumacılıkta kullanılan malzeme ismi, dokumacılıkta kullanılan alet ve araç ismi, dokumacılıkta kullanılan fiiller, dokumacılıkta kullanılan motif ve işlemeler, dokumada çalışan kişilere verilen isimler, dokumacılıkta kullanılan renk isimleri olmak üzere altı başlık altında gruplandırılmıştır. Ayrıca tespit edilen bu söz varlığı içerisinde ödünçleme kelimeler varsa bu kelimelerin kökenleri hakkında da bilgi verilmeye çalışılmıştır. 

Derleme Sözlüğü ,

söz varlığı ,

dokumacılık ,

tarihî ve çağdaş kaynaklar ,

The nomadic people in the Middle East used animal tisue and stems in order to protect their bodies from outside effect and started to use angora wool instead of sheep’s wool to set up tents in that angora wool is longer and thicker than sheep’s wool made nomadic tents first out of angora wools then by using plain weaving technique. Silver fortress which were found in the archaeological excavation in Alacahöyük, sumak and cicim weaving clothes which were found in Gordion and which belonged to phrygions,weawing clothes which were found in the excavation which were carried out in Çatalhöyük which is in Konya and which belonged to Neolithic Age allshow that weaving has improved in Anatolia.With the help of aforementioned weaving clothes, one can take weaving history in Anatolia to 7th Century BC. The Turks ran acros advanced weaving craft when they came to Anatolia in 1071.Turkish rug and carper weaving started to improve during Seljuq dynasty. Countless carper pieces are predicted to belong to Seljuq dynasty and they are believe to be the oldest in 13rd ve 14thcentury BC. In this study, existent words used for weaving occupation from the dictionary of collected words which are used as public language in Turkey are analyzed;historical and contemporary sources are scanned,words found after analysis are the material names about weaving,utensil and tool names used for weaving ,verbs used for weaving,motives and handworks used for weaving,the titles used for people who weave and the names of colors used for weaving.There are the six subtitles of the study.It is also in this study that if there is any borrowed words in the existing words the origins of these words are analyzed and researched. 

dictionary of collected, ,

existent words, ,

weaving, ,

historical and contemporary sources ,