Bir zarif âşık: rusçuklu zarîfî ve dîvânı

Kaynaklarda ismi Zarîfî Baba, Zarîfî Ömer Efendi, Zarîfî Baba Ömer Efendi, Şeyh Ömer Zarîfî Efendi, Ömer Baba şeklinde geçen Zarîfî XVIII.yüzyılda yaşamış mutasavvıf bir divan şairidir. Edebiyat tarihimizde Zarîfî mahlasını kullanan altı şair daha vardır. Bunlardan beşi kendinden önce yaşamış, biri ise çağdaşıdır. Zarîfî, bugün Bulgaristan sınırları içinde bulunan Rusçuk’ta doğmuş ve M.1795 tarihinde aynı yerde vefat etmiştir. Sa‘diye tarikati şeyhlerinden olup ârifâne şiirler yazmıştır. Pendnâme şairi olarak bilinen Zarîfî’nin biyografik kaynaklarda ayrıca Dîvân sahibi olduğu kayıtlıdır. Fakat bugüne kadar divanının kaybolduğu ya da diğer bir ifadeyle ehil olmayanların elinde zamana yenik düştüğü biliniyordu. Araştırmalarımız sonucunda İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T 3863 numarada kayıtlı yazmanın Rusçuklu Zarîfî’nin Dîvânı olduğunu tespit ettik. Şairin kendisi de hattat olmakla beraber elimizdeki nüsha müellif nüshası değildir. Muhtemelen es-Seyyid İbrahim el-Rodosî adında biri tarafından istinsah edilmiş olan divan mürettep bir divandır fakat mürettep bir divanın bütün unsurlarına sahip değildir. Kasideler bölümü diyebileceğimiz ilk kısımda 31, gazeller bölümünde ise 536 şiir vardır. Kasideler Allah, Peygamber ve din büyüklerine yazılmışlardır. Bunun dışında herhangi bir devlet büyüğüne yazılmış şiir mevcut değildir. Gazeller bölümünde “elif”(ا)ten “ye” (ى) harfine kadar bütün harflerde şiir vardır. Divanda kullanılan nazım şekilleri mesnevi, kaside, gazel, murabba ve muhammes olmak üzere beş çeşittir. Zarîfî’nin şiirleri dinî-tasavvufî içerikli olmakla beraber klasik ve hikemî üslubun izleri de görülür. Sade ve anlaşılır bir dil kullananan şair atasözleri ve deyimlere de sıklıkla başvurur. Yer yer Pendnâme üslubunun yansımaları görülür. Divan tarafımızdan yayına hazırlanmış ve bu makaleyle tanıtılmıştır. Hakkında kısıtlı bilgiler bulunan Zarîfî’nin hayatı ve edebî yönü bu yazı vasıtasıyla ilim âleminin istifadesine sunulmuştur.

Zarîfî ,

Rusçuklu Zarîfî Dîvânı ,

Zarîfî Baba Ömer Efendi ,

Pendnâme ,

Zarîfî, who is mentioned as Zarîfî Baba, Zarîfî Ömer Efendi, Zarîfî Baba Ömer Efendi, Şeyh Ömer Zarîfî Efendi, Ömer Baba in the sources, was a 18th century Divan poet. In the history of literature, there are six more poets other than Zarifi who used the same nickname. Five of them lived before him while one of them is his contemporary. He was born in Ruse (Pyce), within the borders of Bulgaria today, and died in 1795 in the same place. As a Sheikh of the Sa‘diye cult he wrote ârifane poems. Zarîfî, who is also known as a Pendnâme poet, is recorded in biographic sources to have a Divan. However, it was believed either to have defeated by time or lost. As a result of our researches, we discovered that the writing with the T 3863 registration number in Istanbul University Library is actually the Divan of Ruscuklu Zarîfî. Although the poet himself is a calligrapher, the so-called edition is not his own calligraphy. The Divan, copied by Es-Seyyid İbrahim el-Rodosî is a rearranged one. However, it does not contain all the components of a wellstructured Divan. There are 31 poems in the first part which we call Kaside, and there are 536 poems in the Gazels section. The Kasides are addressed to God, the Prophets and the Saints. There are no poems addressing to any statesmen. There are poems in each letter in the alphabet from aleph ( ا) to the last letter of the Arabic alphabet ‘y’( .(ى There are five types of verses in Divan such as Mesnevi, Kaside, Gazel, Murabba and Muhammes. Although Zarîfî's poems are mainly Sufistic, the reflections of classical and hikemi style are also visible. The poet, who uses a simple and comprehensible language, also employs idioms and proverbs in his works. The reflections of Pendnâme style are also evident in his works. The Divan was prepared for publication and it came to light by being introduced broadly in this article. The life and literary biography of Zarîfî, about whom there are very limited language, are revealed to the benefit of academics through this paper.

Zarifi, ,

Ruscuklu Zarifi’s Divan, ,

Zarifi Baba Ömer Efendi, ,

Pendname ,