Bir ritüel pratiği üretme denemesi: şeyh gâlib için düzenlenen ilk ihtifal

Türk Edebiyatı’nın önemli Mevlevi şairlerinden biri olarak kabul edilen Şeyh Gâlib (1757-1799), hayatı ve eserleri ile Mevlevilik Tarikatı’nın, dolayısıyla Osmanlı kültür ve tasavvuf hayatının hatırı sayılır isimlerinden biridir. Osmanlı Devleti’yle ve Mevlevilikle iyi ilişkiler içinde bulunan bir ailede dünyaya gelmiştir. İlköğrenimini babasından görmüş; değişik hocalardan Arapça ve Farsça dersler almıştır. Şeyh Gâlib’in yetişmesinde o dönemin edebiyat, musikî ve tasavvuf mektebi mahiyetinde olan mevlevîhanenin rolü büyüktür. Divan şiirinin son büyük şairi olarak kabul edilen Şeyh Gâlib, Mevlevi kişiliği ve güçlü şairliği ile kendisinden sonra gelen nesilde büyük bir etki bırakmıştır. Buna rağmen Osmanlı Devleti zamanında Şeyh Gâlib’i anmak adına düzenlenen ilk tören, onun ölümünden 113 yıl sonrasına tarihlenmektedir. Din ve toplumsal tarih araştırmalarında merkezî bir konumda olan törenler, kültürel dinamiklerin analizinde önemli odak noktalarından biridir. Ritüeller devamlılık gösterip tekrarlanırsa, uygulama törensel bir nitelik kazanır. Bu nedenle Şeyh Gâlib adına dönemin önde gelen kimselerinin öncülüğünde ve belirli bir program dâhilinde hazırlanıp icra edilen; padişahın da desteğini alan ilk anma töreni “ritüeli törenselleĢtirme”ye yönelik bir girişim olarak kabul edilebilir. Toplumların ve özellikle yönetimlerin, insanlara verdikleri önemle ölçülür hale geldikleri düşünülecek olursa, Şeyh Gâlib’i anmak için düzenlenen ilk ihtifal dikkate değer bir girişimdir. Bu çalışmada dönemin kaynakları temel alınarak, ilk anma töreni ayrıntısı ile incelenecektir. 

Şeyh Gâlib ,

Mevlevilik ,

İhtifal ,

Divan Şiiri ,

Mecmua ,

Osmanlı Devleti ,

 Accepted as an important Mevlevi poet of Turkish Literature, Sheikh Ghâlib (1757-1799) is one of the most reputable personas both in Mevlevi Order and of Ottoman culture and Islamic mysticism. Ghâlib Dede was born in a family that had good relations with the Ottoman government and the Mawlawīyah, an important order of Muslim dervishes. He got the primary education from his father while he took courses on Arabic and Persian from different teachers. Literature, musical theory and lodge used by Mevlevi belonging to Islamic mysticisim in that period of time played an important role in his upbringing. Considered to be the last great poet of Ottoman poetry, Sheikh Ghâlib had a great impact on the following generations with his Mevlevi character and strong poesy. Nevertheless the first memorial ceremony for him is held after 113 years from his death. As an important investigation instrument for dealing with religion and social history, ceremonies have become an important focus for cultural dynamic analysis. If rituals tend to be continuous and repetitive, the process achieves a ceremonial quality. Therefore, led by the foremost personas of the period; the first memorial cerenomy that has been performed within a certain schedule and approved by the sultan can be accepted as a “ceremonializing the ritual” directed approach. The issue will be handled in detail down below. When it is considered that societies and especially governments are evaluated by the fact that how much importance they attach to people, the attempt to commemorate Sheikh Ghâlib could be considered as a remarkable event. In this study, based on the resources in that period of time, the first commemoration ceremony will be analyzed more in detailed. 

Sheikh Ghâlib, ,

Mawlawiya, ,

Memorial Ceremony, ,

Ottoman Poetry, ,

Periodical, ,

Ottoman Empire ,