Bir kitap arkası sözlük çevirisi: kutadgu bilig

11. yüzyılda Yusuf Has Hacib tarafından aruz ölçüsü ve mesnevi nazım şekliyle yazılan, “mutluluk veren bilgi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, siyasetname türünün ilk örneğidir. Hakaniye Türkçesiyle yazılan ve içerisinde 6645 beyit bulunan bu eser toplam on sekiz ayda tamamlanmıştır. Genel olarak çeşitli bilgi ve öğütlerin yanı sıra erdem, mutluluk gibi kavramların da işlendiği eserde dört sembolik karakter birbirleriyle konuşturulmaktadır. Bunlardan “Kün Togdı” adaleti; “Ay Toldı” mutluluğu; “Odgurmış” akıbeti, yani hayatın sonunu; “Ögdülmiş” ise aklı temsil etmektedir. Bu makalede, Kutadgu Bilig’in 1984 yılında sekiz kişilik bir komisyon tarafından Urumçi’de yayımlanan Yeni Uygurca çevirisinin sonunda bulunan sözlük üzerine çalışılmıştır. Toplam 273 maddelik açıklamanın bulunduğu bu sözlükte 244 tanesi için madde başı kullanılmışken, 29’u için herhangi bir madde başı kullanılmamıştır. Bu sözlüğü önemli kılan, içerisinde bugün için unutulmuş veya kullanımdan kalkmış Orta Türkçe kelime ve ifadelerin yer almasıdır. Sözlükteki madde başı ve açıklamaların transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktarımı burada bir tablo hâlinde yan yana verilmiş; kullanılan çeviri yazı işaretleri de çalışmanın sonunda bir arada gösterilmiştir. Sözlükte dikkati çeken başka bir nokta ise bazı madde başlarından hemen sonra kullanılan “Ķ. U”, “E” ve “P” kısaltmalarıdır. Bunlardan en çok kullanılanı “Ķ. U” Kutadgu Bilig-Uygurca; “E” Arapça; “P” ise Farsça anlamlarına gelmektedir. Bunların dışında, Sanskritçeden alınan kelimelerin yanına da “Sanskiritçe” ibaresi yazılmıştır.

Kutadgu Bilig ,

Yeni Uygur Türkçesi ,

Sözlük Çevirisi ,

Kutadgu Bilig written by Yusuf Has Hacib in 11. century by the form of aruz prosody and verse also meaning the information leading to happiness is the first sample of politicsbooks style. This work which was written by Hakaniye Turkish dialect and involving 6645 couplets was completed totally in eighteen months. Four symbolic characters speak each other in this book which contains some subjects such as knowledge, advice, virtue and happiness. Among these “Kün Togdı” represents the justice; “Ay Toldı” represents the happiness; “Odgurmış” represents the day of doom; “Ögdülmiş” represents the wisdom. In this article, the dictionary prepared by a committee of eight in Urumçi at the back of the Kutadgu Bilig’s translation version into New Uigur Turkish dialect publishing in 1984, was handled. In this dictionary, which consists of totally 270 expressions, there are per items for 244 of them, and there are not any per items for 29 of them. The importance of this dictionary is derived from containing some forgotten words and expressions for today belonging to the Middle Turkish language. The transcriptions and transfer into Turkey Turkish dialect of the per items and expressions in the dictionary are given into a table side-by-side here; also the transcription letters that are used are showed together at the end of the article. Another noteworthy point of the dictionary is the abbreviations “Ķ. U”, “E” ve “P” using just after the some per items. The most frequently repeated abbreviation “Ķ. U” means Kutadgu Bilig- Uigur dialect; “E” means Arabic language; “P” means Persian language. In addition to these, the word “Sanskiritçe” was written on the side of the words coming from Sanskrit language

Kutadgu Bilig, ,

New Uigur Turkish Dialect, ,

Dictionary Translation. ,