Belirtili ad tamlamasında iyelik ve ilgi eki yanılgısı

İki veya daha fazla adın bir araya gelerek oluşturdukları anlamlı yapılara ad tamlaması denir. Türkçede tamlamayı oluşturan adlar aldıkları eklerin varlığı ve yokluğuna göre belirtili, belirtisiz ve takısız ad tamlaması şeklinde adlandırılırlar. Belirtili ad tamlamalarında ilk kelimeye eklenen ekin ilgi, ikinci kelimeye eklenen ekin ise iyelik eki olduğu varsayılır. Araştırmada bu varsayımın tersi bir tez savunulmuş ve araştırma sonucunda „iyelik eki‟ olarak bilinen ekin Türkçede aslında iyelik işlevinde olmadığı bu ekin kendisinden önceki kelimeyle ilgi kurduğu ve sahip olan kişi ya da nesne bilgisi verdiği kanısına varılmıştır. İyelik (sahiplik) anlamını ise belirtili ad tamlamalarında ilk kelimeye eklenen ve „ilgi eki‟ olarak bilinen ekin verdiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda eklerin varlığı ve yokluğu ile tamlamada kurdukları ilişki şöyle tespit edilmiştir: 1. Belirtili ad tamlaması: İyelik ilişkisi söz konusudur: Giray’ın arabası gibi. Ayrıca bu tamlama öbeğinde iyelik ilişkisi sınırlı örnekte eksiltili bir anlatımla gerçekleşir: Bizim ev gibi. 2. Belirtisiz ad tamlaması: Bir şeyin bir türünün adlandırmasıdır: Mevlana şekeri gibi. 3. Takısız ad tamlaması: Bir şeyin adlandırması olup bazen de bir şeyin neden yapıldığı bilgisini verir: baba anne gibi. İyelik eklerinin birçok işlevi (parça-bütün ilişkisi gibi) söz konusu olmakla birlikte öncelikli işlevi iyelik ilişkisi kurmaktır. Yukarıdaki sıralamadan da görüldüğü gibi bu ilişki yalnıza belirtili ad tamlamalarında söz konusudur. Bu doğrultuda belirtisiz ad tamlamasında yer alan tek ek iyelik değil, ilgi ekidir. Böylece iyelik ekinin yer almadığı belirtisiz ad tamlamalarında iyelik ilişkisi aramak yersizdir. Böylece belirtisiz ad tamlamasındaki eki iyelik eki olarak adlandırıp sonrasında “Bu tamlamada iyelik ilişkisi yoktur!” çelişkisine düşülmeyecektir.