Alevi yapisallaşmasi, talepler ve din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarinda alevilik-bektaşilik

Kültürel, sosyolojik, düşünsel ve tasavvufi özellikleriyle dikkat çeken Alevilik-Bektaşilik, özellikle 1990‟lardan itibaren toplum gündemine daha sık gelmeye başlamıştır. Bu gündeme geliş, daha çok Aleviliği yeni bir dini kimlik olarak keşfetme yolunu açtığı gibi, bu kimliğin pekişmesi için de devletten bir takım dinsel talepleri beraberinde getirmiştir. Bu taleplerden biri genelde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) derslerine özelde ise DKAB ders kitaplarına ilişkin olandır. Ancak yapısallaşma sürecinde dile getirilen bu talep konusunda Alevi-Bektaşi grup ve önderler birleşmiş ise de, Alevi-Bektaşi grup ve önderlerin talebin DKAB kitaplarına nasıl yansıtılması gerektiği ve DKAB dersinin geleceği konusunda farklı yaklaşımlara sahip oldukları ileri sürülmektedir. Diğer taraftan MEB‟in, Alevi çalıştaylarıyla daha belirgin hale gelen talepleri dikkate aldığı ve son yıllarda DKAB ders kitaplarına yansıttığı ifade edilmektedir. Bu bağlamda Türkiye‟nin bir gerçeği olan Alevîlik-Bektaşiliğin DKAB ders kitaplarına nasıl yansıtıldığını tespit edilmesi önemlidir. Bu durumdan hareketle konunun araştırılması, bu çalışmanın amacını oluşturmuştur. Bu doğrultuda ilk ve ortaöğretim okullarında okutulan DKAB ders kitapları, Alevîlik-Bektaşilik ile ilgili içerik açısından değerlendirilmiş, Alevilik-Bektaşilik konularının düzeyi ve ele alınışının tespitinde betimsel bir yaklaşım kullanılmıştır. Araştırmanın kapsamını Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2012 yılında basılan 2012-2013 eğitim-öğretim yılında ilk ve ortaöğretim okullarına dağıtılan ders kitapları oluşturmaktadır. Taranan 4-12 sınıf DKAB ders kitaplarının tamamında Alevîlik-Bektaşilik ile ilgili konulara veya kişilere yer verildiği belirlenmiştir. Özellikle ilköğretim 7. sınıf DKAB ders kitabında „İslam Düşüncesinde Yorumlar‟ ünitesinde „cem ve cemevi‟, „musahiplik‟, „dua ve gülbenkler‟, „hızır orucu‟ konularına; ortaöğretim 12. sınıf DKAB ders kitabının „İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar‟ ünitesinde ise bunlara ilave olarak „cemin yapılışı‟, „semah‟, „muharrem ayı ve aşure‟ din öğretimine konu edildiği tespit edilmiştir.

Alevîlik-Bektaşilik ,

Alevi Yapısallaşması ,

Din Eğitimi ,

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ,

Ders Kitapları ,

Alawism-Bektashism, which draws attention sociologically, culturally, intellectually and mystically, has been at the agenda of the society more frequently since 1990s. This process, leading Alawism to be discovered as a new religious identity, has also caused some demands from the government for the enhancement of this identity. One of these demands is related to the books of “Religious Culture and Knowledge of Ethic”. However, despite the agreement of Alawi-Bektashi groups and leaders for this demand in terms of structuralism, it has been claimed that these groups have different approaches on how to reflect this demand to RCKE textbooks and the future of RCKE course. On the other hand, it has been expressed that these demands, which are more apparent because of the Alawism workshops, have been taken into account and then placed on the books in recent years by the Ministry of National Education (MNE). In this context, it is important to determine how Alawism-Bektashism is reflected to the course books of RCKE. This determination constitutes the aim of this research. In this regard, the contents of RCKE course books of primary and secondary schools in Turkey have been examined with regard to Alawism-Bektashism, and a descriptive method approach has been used in determining the levels of these subjects. The course books, published in 2012 by the MNE and distributed to primary and secondary schools in 2012-2013 academic year, constitute the scope of this research. As a result, all the RCKE textbooks of 4th to 12th grade levels investigated included subjects or persons related to Alevism-Bektashism. According to the RCKE textbooks, especially in the 7th grade level RCKE textbook, there are some terms such as “Alawism-Bektashism”, “cem”, “cemevi”, “musahiplik”, “prayer and gülbenks”, “fasting hızır” in “Comments on Islamic Thought” unit. Moreover, it was determined that “Mystical Comments on Islamic Thought” unit included additional terms such as “performing cem”, “semah”, “the month of Muharram and ashura” in the 12th grade level RCKE textbook in the teaching of the religion. 

Alawism-Bektashism, ,

Alawi Scructuralism, ,

Religious Education, ,

Religious Culture and Knowledge of Ethic, ,

Course Books ,