Ahmet mithat efendi'nin türkçenin sadeleşmesiyle ilgili görüşleri

Yazarlar :

Prof. Dr. Mustafa ARGUNŞAH ,

Yazar kurumları :

Erciyes Üniversitesi¹

Görüntülenme :

768

DOI :

Özet Türkçe :

Ölümünün yüzüncü yılında rahmetle andığımız Ahmet Mithat Efendi (1844-1912), yazı hayatının hemen başında Türkçenin sadeleştirilmesi konusunda çok önemli görüşler ortaya koymuştur. Tanzimat Fermanı'nı yayımlayan Mustafa Reşit Paşa ve ilk özel gazeteyi çıkaran Şinasi'den sonra dil meselesine ciddi olarak eğilen Ahmet Mithat Efendi, 1872-1873 yıllarında Basiret gazetesiyle Dağarcık dergisinde yazdığı yazılarında Türk milletin dilsiz olduğunu ve halkın dilini millet dili yapmak gerektiğini savunmuştur. Bunun için dildeki Arapça-Farsça tamlama ve sıfatların atılmasını ilk adım olarak görmüştür. Devrinde Türk aydınlarınca pek kabul görmese de o eserlerinde idealleştirdiği dile yakın bir dil kullanmış, bu sayede romanları devrinde en çok okunan eserler arasında yer almıştır. Ahmet Mithat Efendi, dilin sadeleştirilmesi yanında dil öğretiminin basitleştirilmesini, Arapça ve Farsçanın lüzumsuz kaide ve kurallarının ders kitaplarından çıkarılmasını da ister. O, Türkçenin mükemmel bir imla ve gramer kitabıyla sözlüğünün yazılmasının vaktinin geldiği inancındadır. Yazar, bir dil uzmanı değildir. Buna rağmen onun daha 1872-73 yılında ileri sürdüğü bu ilk fikirler, kırk yıl süreyle birçok aydın tarafından tartışılmış, 1911 yılında Genç Kalemler dergisinde Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ali Canip ve arkadaşları tarafından "Yeni Lisan" adıyla sistemleştirilmiştir. Onun ilk adımlarını attığı yeni dil aydınlar ve toplum tarafından benimsenmiş ve millî bir Türk edebiyatının doğuşunu hazırlamıştır. Bu makalede onun Türkçenin sadeleşmesiyle ilgili görüşleri ele alınacaktır

Anahtar kelimeler :

Ahmet Mithat Efendi ,

kaba Türkçe ,

Osmanlıcanın ıslahı ,

Türkçenin sadeleşmesi ,

Özet İngilizce :

Ahmet Mithat Efendi, whom we still remember with mercy at his in the centenary of death (1844-1912), revealed very important opinions about the simplification of Turkish. After Mustafa Rashid Pasha who issued Tanzimat edict and Şinasi who published the first privatenewspaper, Ahmet Mithat Efendi was seriously interested in language problem he supported that the Turkish nation is don’t have a language and the language of public have to be done as national language at the articles which he wrote in 1872-873 at Basiret Newspaper and Dagarcık journal. So he sees that Arabic and Persian phrases and adjectives must have disposed for simplification of Turkish as the first step. Many Turkish intellectuals of the periods which is not acceptable in a language close to the language he used in his works idealize, so that his novels was one of the most widely read novels during period. In addition to simplification of the language and teaching of language, Ahmet Mithat Efendi wants to remove unnecessary rules and principles of Arabic and Persian from school books. He believes that the time of writing an excellent spelling, grammar book and dictionary of Turkish. Writer isn’t a language authority. But his ideas that he supported in 1872-1873 were discussed for forty years by intellectuals and this ideas were systematized in 1911 at GençKalemler by ZiyaGökalp, Ömer Seyfettin and Ali Canip as “Yeni Lisan” [New Language]. This ideas which he said that the first time about new language accepted by the intellectuals and prepared the emergence of a national Turkish literature. His opinions on simplification of Turkish will be discussed in this article.

Anahtar kelimeler :