Ağız çalışmalarında bilimsel niteliğin korunması üzerine birkaç not

Son yıllarda ağız araştırmaları alanında pek çok çalışma yayımlandı. Ağız araştırmalarındaki artışın ve bu artışın doğurabileceği denetimsizliğin kaliteyi olumsuz etkilememesi için birtakım önlemler alınması gerekmektedir. Bu yazıda, veri toplama, yazıya aktarma, inceleme yapma, sözlük hazırlama gibi aşamalarda dikkat edilecek hususlara işaret edilmiştir. Ağız araştırmaları alanının sorunları birçok toplantıda tartışıldı; konuyla ilgili çeşitli yayınlar yapıldı. Zeynep Korkmaz’ın Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar (1976), Tuncer Gülensoy’un Ağız Araştırmalarının Bugünkü Durumu (1997), Leylâ Karahan’ın Ağız Araştırmalarında Sorunlar (1998), Nurettin Demir’in Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunu (2006), Ali Akar’ın Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları (2006), Muharrem Öçalan’ın Ağız Araştırmalarında Bilişim Teknolojilerinin Kullanılması ve Ağız Tezleri için Yenilik Önerileri (2006) bunlardan bazıları… Çözülemeyen sorunları tekrar tekrar gündeme getirmenin, yeni sorunlara çözüm aramanın, ağız araştırmalarının daha nitelikli olması yolunda alan uzmanlarına düşen önemli bir sorumluluk olduğu görüşündeyim. Türkiye’de1980’li yıllardan itibaren üniversite sayısının artması ile bölge, il, ilçe ve hatta köylerle sınırlı pek çok ağız çalışması yapıldı. Ağız araştırmalarındaki artışın ve bunun doğurabileceği denetimsizliğin kaliteyi olumsuz etkileyebileceği endişesini taşımamak mümkün değil. Son zamanlarda hazırlamakta olduğum bir gramere malzeme bulmak üzere çok sayıda ağız çalışması inceledim ve bazılarında bu endişemi haklı kılacak izler buldum. Bu durum, beni “Daha nitelikli çalışmalar nasıl yapılabilir?” sorusu üzerinde düşünmeye sevk etti. Düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istedim.