18. yüzyil osmanli toplum hayatinin haşmet divani’ndaki akisleri

Edebi metinlere tarihi belge gözüyle bakmak son derece yanlıştır. Zira edebi eserler, birer tarihi vesika değildirler. Bu sanatsal gerçek bir yana, bu eserlerin oluşturuldukları toplumdan ve bu eserleri oluşturanların ruh dünyalarından izler taşımaları da tabii bir neticedir. Çünkü hemen hemen bütün edebi eserlerin temelinde, toplumsal bir varlık olan insan vardır. Klasik Türk edebiyatı ve özellikle şiiri, uzun süre insanî olmadığı, yüksek zümreye hitap ettiği, sosyal yaşayış ve düşünüşten uzak olduğu düşünülerek eleştirilmiş ve yıllarca “üvey evlat” muamelesine maruz bırakılmış; hatta tahribatın boyutu, bu edebiyata ait ürünlerin ders kitaplarından çıkarılmasının düşünülmesine varmıştır. Ancak daha sonra objektif ve dikkatli incelemelerle Klasik edebiyata ait metinlerin toplumdan mücerret ürünler olmadığı, Osmanlı şiirinin tabii ve insanî bir edebi gelenek olduğu gün yüzüne çıkarılmıştır. Osmanlı Devleti’nin en şaşaalı dönemi olan 16. ve 17. yüzyıllarda edebiyat da zirvede olmuştur. Fakat 18. yüzyıl gerek edebi anlamda gerekse sosyal ve iktisadi anlamda Osmanlı’nın düşüşe geçtiği bir dönemi kapsamaktadır. Edebi anlamda “hazan vakti” olarak nitelendirilen bu asırda Osmanlı toplumunun eğlence hayatına düşkünlüğü, sanat ve edebiyatta etkisini fazlasıyla hissettirmiştir. Bu çalışmada, merhum Mehmed Çavuşoğlu’nun “edebi bir metnin tarihle bağlantısının açıklanması için; şairin dış âleme bakışı, psikolojisi, estetiği, kültür ve kültürün kaynakları, dili ve tesiri belirlenmelidir.” şeklindeki tespitleri düstur edinilerek; 18. yüzyıl Divan şairlerinden Haşmet’in Divanı incelenecek ve Divan şiirinin gayri insani olduğu yönündeki mesnetsiz suçlamalar çürütülmeye çalışılacaktır.

Divan şiiri ,

sosyal hayat ,

Haşmet Divanı ,

Literary texts are not a historical document. This texts examine as a history document is extremely wrong. In addition this is a real artistic,this texts are consist of them mood tracks transports. There are being social existence people on the basis of all literary works. Classical Turkish literature and especially poetry, is not humane for a long time, high eveyone is appeal, and social life and thinking criticized away from and treatment of exposed "stepchild" for years; even the size of the damage, our products of the classical literature were removal from textbooks. But, texts of classical literature when investigations objective and carefuly the society is not independent products, natural and human a literary tradition was revealed the light of day. The most glamorous period of the Ottoman Empire the 16th and 17th centuries and the this period was summit the literature. But, covers a period of downturn of Ottoman Empire’s literary, social and economic sense the 18th century. This century is described literary sense as "cantor time" and this century Ottoman community’s devotion nightlives felt on art and literature. This study, the decedent Mehmed Çavuşoğlu’s “A literary text to explain of connection with history; be determined as follows, view of the outer realm of the poet, psychology, aesthetics, culture and cultural resources, language and influence.” taking into account the shape determinations; 18th century Divan poets Haşmet Divan's will examine and will show that the social aspect of Divan poetry

Divan poem ,

social life ,

Haşmet’s Divan ,