17. yüzyil azerbaycan sahasinda yazilan hikayat adli eserdeki ünlü uyumlari üzerine bir inceleme

Türkçenin ünlü uyumu ile ilgili gelişim sürecini anlatan kaynaklara bakıldığında 17. yüzyıl karanlık bir dönem olarak görülmektedir. Arap harfli alfabenin Türkçenin seslerini ifade etmedeki yetersizliğinden dolayı genellikle yabancı araştırmacıların yazmış olduğu transkripsiyon metinleri üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Bu transkripsiyon metinleri kendi içlerinde bazı problemleri barındırmalarına rağmen Türkçe’nin tarihi için çok değerli kaynaklardır. Bu çalışmada 17. yüzyıl ünlü uyumları Hikāyāt adlı eser örneği üzerinde incelenerek dönemin özellikleriyle karşılaştırılmıştır. Öncelikle metinde hangi eklerin ünlü uyumunu bozduğu tespit edilmiştir. Uyuma aykırılıkların ne ölçüde olduğu belirtilip bu aykırılıklar sözcük kök ve gövdelerindeki aykırılıklar ve eklerde aykırılıklar olmak üzere ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Bunun dışında büyük ünlü uyumunun tam olarak olup olmadığına bakılmıştır. Ayrıca 17. Yüzyılın en önemli ses olaylarından olan dudak uyumunun Hikāyāt metninde nasıl görüldüğü tespit edilmiştir. Uyuma aykırılıkların ne ölçüde olduğu belirlenmiştir. Düzleşme konusunda kurallı bir kullanımın olup olmadığı ortaya konulmuştur. 17. yüzyıl Orta Osmanlıca dönemi bir geçiş dönemi olarak değerlendirilir. Eserde ünlü uyumlarında tam bir geçiş dönemi özelliklerinin görülüp görülmediği belirlenmiştir. Eklerin genel olarak nasıl kullanıldıkları belirlenmiştir. Ayrıca Azerbaycan sahasında yazılan bu eserle ünlü uyumu üzerinde Azerbaycan Türkçesinin etkilerini yansıtan ek kullanımları belirlenmeye çalışılarak Azerbaycan Türkçesiyle Türkiye Türkçesi arasındaki dil özelliklerinin farkları ortaya konulmuştur. Bu makale üzerinde çok sınırlı araştırmaların bulunduğu 17. yüzyıl Türkçesinin aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır. 

17. yüzyıl Azerbaycan Edebiyatı ,

Ünlü uyumu ,

Hikāyāt adlı eserdeki ünlü uyumu ,

When the sources examined explaining the development process of vowel harmony in Turkish, 17 century is seen as a dark period. Due to the alphabet in Arabic script has a lack of conveying Turkish language sounds generally researches were carried out on text transcriptions which were written by foreign researchers. Although some of the problems in themselves contain the texts of these transcription is very valuable for the history of Turkish sources. In this study, 17 century vowel harmonies examined on Hikāyāt as a sample and the features of period compared. Firstly; it has been found that which affixes impair vowel harmony in the text. In order to represent the measurement in contradictions of harmony, it has been analysed under different titles such as lexical item root, contradictions in phrase and contradictions in appendix. Apart form that; it has been observed precisely whether there is backness harmony or not, In addition, The most important events of the sevententh century the sound was shown how the text of the lip harmony in Hikāyāt text. It has been established what is measurement in contradictions of harmony. It has been revealed if there is a usage of regular or not in terms of flattening. The sevententh century of middle Ottoman period is evaluated as a transition period. It has been established whether there are features of transition perion precisely or not about wovel harmony in text and also established how appendix is used generally. In addition, with this work written in Azerbaijani field the effects of vowel harmony on Azerbaijani reflecting the additional uses determined and the different language characteristics between Azerbaijani Turkic and Turkey Turkish put forward. This article will contribute to clarify 17th century Turkish on which there is very limited research. 

Azerbaijani literature, ,

vowel harmony, ,

vowel harmony in written work named Hikāyāt ,