Yetimi kolla, malını koru! tereke defterleri ve yetim malları (1785-1875)

Tarih boyunca toplumların korunmaya en çok muhtaç kesimini yetimler oluşturmuştur. Günümüze göre ortalama insan ömrünün kısa olduğu 20. yüzyıl öncesinde sağlık ve beslenme alanlarındaki yetersizliklerle beraber savaş ve doğal afetler genel yaşam kalitesini olumsuz etkilemiştir. Etkileri en çok hasta, yaşlı ve çocuk nüfusu üzerinde görülse de demografik yapıyı belirleyen bu faktörler, öte yandan, ebeveynlerinden birini ya da her ikisini kaybeden yetimlerin sayısını arttırmıştır. Osmanlılar bu konuda istisna teşkil etmiyordu. Toplumun her kesimini ilgilendiren yetimlerin himayesiyle ilgili Osmanlıların kendi tecrübe ve imkânları çerçevesinde çeşitli düzenleme ve uygulamalara başvurdukları görülmektedir. Tereke defterleri ve diğer mahkeme kayıtları konu hakkında bilgi veren kaynakların başında gelmektedir. Yetimlerin korunmasında son derece etkili bir mekanizma geliştirdikleri gözlemlenen Osmanlı uygulamasında, yetimlerin mirasçı olmaları durumunda terekelerin mutlaka görevlilerce tahrir ve taksim edilmesi kuralı kati olarak benimsenmişti. Şeriye Sicilleri'nde mevcut terekelerin çoğunun bu nitelikteki kayıtlardan oluşması, yetimliğin başlangıç safhasında tespitini ve yetim mallarının tescil edilerek korunmasını sağlıyordu.

Yetimler ,

Tereke Defteri ,

Osmanlı Tecrübesi ,

İstanbul ,

Throughout history, orphans have formed the most needy group of societies needed protection. Before the 20th century in which the average human life span was shorter than today, inadequacy in health and nutrition as well as wars and natural disasters made a negative impact on the overall quality of life. These factors, which actually determined the demographic structure though its factors affected mostly on elderly population and children, increased the number of orphans who lost his father or mother. The Ottomans did not constitute an exception. It is seen that the Ottomans applied various regulations and practices within the framework of their own experience and facilities for the protection of orphans concerning all sections of society. Tereke registers and other court records were the leading sources giving information about the subject. It is observed that the Ottoman developed a highly effective mechanism for the protection of orphans. In the Ottoman practice, the officials had to compose and apportion tereke registers when an orphan was heir. Most of the terekes in Şeriye Registers were composed of such kinds of records, so these records made it possible to notice orphanage in its initial phase and protection of their properties by registration.

Orphans, ,

Tereke Register, ,

Ottoman Experience, ,

Istanbul ,