Osmanlı sûfîlerinin iran safevîlerine yaklaşımında azîz mahmûd hüdâyî örneği

Başlangıçta Ehl-i sünnet çizgisinde tasavvufî bir ekol olan Safevîlik, zamanla çizgi değişikliğine uğrayıp Şiîleşmiştir. Öyle ki temsilcileri tarîkat şeyhliğinden devlet şahlığına yürüyerek İran'ın yönetiminde etkin rol oynamışlardır. Osmanlı sûfîleri arasında Safevîler'i yakından tanıyan ve onlar hakkında fikir beyan edenlerden birisi de AzîzMahmûdHüdâyî'dir. Hüdâyî, yaşadığı dönemin Ehl-i sünnet çizgisindeki önemli sûfîlerinden olup Celvetiyyetarîkatının şeyhidir ve Osmanlı pâdişâhları ile de yakın ilişkiler içerisinde bulunmuştur. Onun tarîkat silsilesinde Safevîler de yer alır. Bu açıdan Hüdâyî, Osmanlı sûfîlerininSafevîler'e yaklaşımını gösteren güzel bir örnek olarak değerlendirilebilir. Safevîler'in Osmanlı Devleti ile karşılıklı ve uzun mücadeleleri sırasında AzîzMahmûdHüdâyî'ninpâdişahlaraSafevîler ile ilgili ilettiği bazı fikir ve görüşleri bulunmaktadır. Bu makalede Hüdâyî'ninSafevîler hakkındaki düşünceleri tarih bilgileri ışığında ele alınmıştır.

Azîz Mahmûd Hüdâyî ,

Safevîler ,

Sünnîlik-Şiîlik ,

Geylan ,

Din-Devlet İlişkisi ,

Safawism, whichwasoriginally a sufischoolwithinAhlisunnah, in time changeditsline of thinkingandconvertedtoShi'ism. Somuchsothat, itsearliestrepresentativesworkedtheirwaysfromthesheikhs of Sufiorderuptotheshahs of thestateandplayed a crucial role in thegovernment of Iran. Aziz MahmudHudayiwasone of theOttomanSufiswhoknewtheSafawidswellandexpressed his opinionsaboutthem. HüdayiwhowasamongtheAhliSunnahSufis of his time, was a sheikh of Jalwatiyyaorder. Moreover, he had closerelationshipwithOttomansultans. TherewereSafawidswithinthechain of his Sufiorder. Inthisrespect, Hudayi can be regarded as a goodexample of theOttomanSufis' approachtowardstheSafawids. DuringthelongfightsandbattlesbetweentheOttomanEmpireandtheSafawids, Aziz MahmudHudayiconveyedsome of his opinionsabouttheSafawidstothesultans of OttomanEmpire. Inthisarticle, Hüdayi'sopinionsaboutSafawidsarestudiedunderthelight of historicalinformation.

Aziz Mahmudhudayi, ,

Safawids, ,

Sunnism-Shi’ism, ,

Gilan, ,

Relationship Between Stateand Religion ,