Imam rabbânî perspektifinden ibnül-arabî’ye tenkidî bir yaklaşım

<p style="\\\\"text-align:" justify;="" \\\\"=""> İbnü’l-Arabî nazarî tasavvufun en büyük muallimi ve Şeyhu’l-ekber olarak bilinir. İmam Rabbânî ise ikinci bin yılın müceddidi ve Nakşîliğin önde gelen temsilcilerinden birisidir. İmam Rabbânî, İbnü’l-Arabî’nin bilhassa vahdet-i vücûd doktrinini bazı yönleriyle eleştirmiştir. Onun vahdet-i vücûd eleştirisi şu esaslara dayanmaktadır: Varlık, zata zâid bir sıfattır; sıfatlar zatın aynı değil, zat üzerine zâiddir; gerçek varlık ile gölge varlık arasındaki ayırım, hayâlî değil, gerçek bir ayı-rımdır; sûfî tecrübenin nihâhî gayesi vahdet-i vücûd değildir, vahdet-i şuhûd vahdet-i vücûddan daha üst bir tevhid mertebesidir. Kanaatimize göre, onun vahdet-i vücûd eleştirisinin temelinde yaşadığı dönemde Hindistan’daki siyâsî, dinî ve sosyal yapının izleri mevcuttur. Çünkü Sirhindî, vahdet-i vücûdun, Ekber Şah’ın dinleri birleştirme projesine uygun bir zemin olabileceği endişe-sini taşımaktadır. Bu bakımdan onun bu tavrı, tarihî şartlar göz önünde bulundurulduğunda daha iyi anlaşılabilir. İmam Rabbânî bunun yanı sıra İbnü’l-Arabî’yi veli-nebi, keşif ve ilham, ruyetullah gibi birtakım tasavvufî kavramlar cihetinden de tenkit etmiştir.

İmam Rabbanî ,

Veli-Nebi ,

İbnü’l-Arabî ,

Vahdet-İ Vücûd ,

Vahdet-İ Şuhûd ,

Keşf/İlham ,

Ruyetullah ,

<p style="\\\\"text-align:" justify;="" \\\\"=""> Ibn al-Arabi is known as the greatest teacher and şeyhul ekber of the theorectical suffism. On the other hand, Imam Rabbani is one of the pioneers of Naqshabandi and the reformist of the second millenium. Sirhindî criticizes Ibn al-Arabî and some aspects of his doctrine of wahdat al-wujud. His critiques on wahdat al-wujud depend on the following statements: Being (al-wujud) is an attribute additional to essence (dhât); attributes are not identical but additional to the essence; the distinction between the real being and the shadow one is not imaginary, but a real distinction; the ultimate end of the sufi experience is not the unity of being, but the unity of witnessing. I think the traces of the political, religious and social structure in India when Sir-hindî lived may be found in the background of Sirhindî’s criticism of the theory of wahdat al-wujud. For he worries that wahdat al-wujud provides the Project of uniting the various religions with a suitable background. Therefore, this attitude of his can be understood only through taking the socio-cultural conditions into consideration. In addition to this, Imam Rabbani criticized Ibn al-Arabi in respect of several mystic concepts such as revelation/inspiration, saint-prophet (nubuwwa), saint an seeing of God.

Imam Rabbanî, ,

Ibn Al-Arabî, ,

Wahdat Al-Wujud, ,

Wahdat Al-Shuhud, ,

Saint-Prophet (Nubuwwa), ,

Revelation/İnspiration, ,

Seeing Of God. ,