Eş’ari kelamının sistemleşmesine katkıları bakımından ebu ishak el-isferayini

Eş'arilik, Ebu'l-Hasan el-Eş'arî'den sonra öğrencileri ve onu takip eden âlimlerin kavramsal ve metodolojik katkılarıyla sistemleşmiştir. Ebû İshâk el-İsferâyînî, erken dönemde Bakıllânî ve İbn Fûrek ile birlikte bu ekolün sistemleşmesini sağlayan önemli âlimler arasında kabul edilmektedir. Kendisinden sonra Cüveynî, Gazzâlî ve Fahreddîn Râzî gibi kelamcıların, onun görüşlerine atıfta bulunmaları onun mezhep içerisindeki konumunu göstermektedir. Bu bağlamda kendisinden sonraki Eş'arî kelamcıları özellikle metodolojik olarak etkilemiştir. İsferâyînî'nin en önemli özelliği erken dönem Eş'arîliğin önemli imamlarından olmakla birlikte farklı görüşleri savunmuş olmasıdır. O bazı konularda mezhebin yaygın kanaatini terk ederek Matürîdî'ye uymuş veya Mutezilî düşüncey i benimsemiştir. Bu çalışmada İsferâyînî'nin kelam sisteminden hareketle Eş'ariliğin mezhepleşme sürecine katkıları incelenecektir. Bu bağlamda mezhep içerisindeki farklı görüşlerine temas edilecek, özellikle metodolojik yaklaşımları değerlendirilerek kendi- sinden sonraki kelamcılara etkisi tespit edilmeye çalışılacaktır.

Ebu İshak el-İsferayini ,

Eş’arilik ,

Kelam ,

Metodoloji ,

Ash'arism has been systematized with the conceptual and methodological contributions of scholars who followed Ebu'l-Hasan el-Eş'arî. Like Bakıllânî and Ibn Fûrek, Ebû Ishâk el-Isferâyînî had been accepted as one of the scholars who provided the systematization of this school in the early period. Cuveynî, Gazzâli and Râzî often refered to Ebû İshâk el-İsferâyînî and this indicated el-İsferâyînî's position within the sect. Therefore, el-Isferâyînî has a great in!uence to Ash'arite theologians in particular as a methodological. The most important feature of el-Isferâyînî is that he advocates the di"erent opinion from general approach of sect. He, in some respects, has left general opinion of school and followed the thought of Maturidism and adopted some of Mu'tezile ideas. This article examines his contributions to the process of Ash'arism on the basis of his theological system. In this respect, his di"erent opinions within sect will be discussed, especially will be focused on assesing his methodological approaches then trying to determine his in!uences on the later theologians.

Abu Ishak al-Isferāyinī, ,

Asharite, ,

Kalam, ,

Methodology ,