Vefeyât-i ayvansarâyî’de bayramî şairler/şeyhler

Yazarlar :

Ramazan EKİNCİ ,

Yazar kurumları :

İstanbul Üniversitesi¹

Görüntülenme :

594

DOI :

Özet Türkçe :

Kurulus tarihi bakımından tarikatlar arasında bir sıralama yapıldıgında, Bayramîlik diger tarikatlara nazaran (Kâdirilik, Sühreverdîlik, Rufâîlik, Mevlevîlik vb.) sonlarda yer alacaktır. XV. asırda Anadolu topraklarında dogup büyüyen bir mutasavvıf (Hacı Bayram-ı Velî) tarafından kurulmus ilk Türk tarikatı olan Bayramiyye, daha kurucusunun saglıgında Ankara ve çevresinde yaygınlık kazanmıstır. Süphesiz bunda, dönemin Osmanlı padisahları Sultan II. Murad ile önemli iliskiler tesis eden Hacı Bayram-ı Velî ve Fatih Sultan Mehmed ile yakın münasebetlere sahip, Türk-İslâm tarihinin mühim olaylarından 1453 yılındaki İstanbul kusatmasında, fethi müjdeleyen ve Hz. Peygamber’in sancaktarı Ebû Eyyûb-i Ensârî’nin kabrini firaseti vasıtasıyla tahmin eden Aksemseddin’in payı büyüktür. Daha sonraki asırlarda Osmanlı cografyasının birçok yerinde etkin olan bu tarikat, zaman içinde önemli seyhlerin adıyla anılan çesitli subelere ayrılmıstır.(Semsiyye, Celvetiyye, Tennûriyye, Himmetiyye vb.)

Tasavvufî Türk edebiyatının muteber sairlerinin bir kısmı, Bayramî tarikatına mensuptur. Siirlerinin dili itibariyle divan siiri ile halk siiri arasında gösterilebilecek bu sairler, bahis konusu tarikatın mühim simaları içinde yer almaktadır. Biyografi alanındaki çalısmalarıyla tanınan XVIII. asır nâsirlerinden Ayvansarâyî Hâfız Hüseyin B. İsmail, çogunlugunu muhtelif tarikatlara mensup seyhlerin teskil ettigi Vefeyât-ı Ayvansarâyî, Tercüme-i Mesâyihîn ve Tezkire-i Ayvansarâyî gibi isimlerle anılan eserinde, Bayramî oldugunu bildirdigi suarânın hayat hikâyelerine de yer vermistir. Bu yazıda, söz konusu eser incelenerek biyografilerine deginilen Bayramî seyhler hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar kelimeler :

Bayramîlik ,

Bayramî Şeyhler-Şairler ,

Biyografi ,

Özet İngilizce :

When they are put in chronologic order according to their foundation dates, Bayramilik is in the last places among other dervish orders (Kâdirilik, Sühreverdîlik, Rufâîlik, Mevlevîlik etc.) The first Turkish order Bayramiye which was established by a sufi (Hacı Bayram-ı Velî) who was born and raised in Anatolia in 15th century, became common in Ankara and neighborhood even when its founder was alive. Haci Bayrami Veli who had good relationship with Ottoman sultan Murat II of the period and Aksemseddin who with his perception found the tomb of Ebû Eyyûb-i Ensârî who was the flag bearer of Hz. Muhammet in the surround of Istanbul which is important in Turk- Islam history in 1453, have a great impact upon its being common. In the following years this order being effective in many regions of Ottoman territory, divided into branches remembered with the names of important sheiks in time. (Semsiyye, Celvetiyye, Tennuriyye, Himmetiyye etc.)

Anahtar kelimeler :