Tasavvuf ve safevîler döneminde sûfî kelimesinin anlamindaki aşamali değişim

Safevî hanedanlıgının tarihi, üç devreye ayrılabilir:

a. Dinî devre

b. Dinî-Siyasî devre

c. Siyasî-Millî devre

İran’da sûfîligin liderlerinden olan Seyh Sâfî ve oglu Seyh Sadreddin, Sünnî idiler. Seyh Sâfî’nin torunu Hoca Ali, Siîlige karsı temâyül gösteren ilk kisi oldu. Hoca Ali’nin müridleri ise Siîlikte daha da ileri giderek Sünnîlere karsı cihad ilan ettiler. Böyle bir cihadda Sah İsmail’in babasıyla büyük babası öldürüldü ve Sah İsmail sûfîlerin lideri oldu. I. Sah İsmail (807-930/1502-1524) zamanında ona tâbi olan herkese “Kızılbas” denildi ve sûfî ünvânı Rumlu, Samlı, Kaçar gibi kabileler arasındaki bazı gruplara verildi. Her sûfî toplulugun basına “Halîfe”, bütün sûfî toplulukların baskanlarına da “Halîfetü’l-Hulefa”denildi. Dinî duyguları kullanan Safevî sahları, büyük kuvvet ve iktidar sagladılar. Safevî ülkesini gezen bazı Avrupalı seyyâhlar bu hususu belirttigi gibi Safevî tarihçileri de aynı kanaati ifade etmektedirler.

Sûfîlerin ülkede sahip oldukları kuvvet ve itibar tedricen azalmaya ve gerilemeye baslamıstır. I. Sah Abbas (995-1038/1587-1629) zamanında idarede ufak bir grup hâline düstüler ve vazifeleri Sah’ın emrini yerine getirmekten ibaretti. I. Abbas’ın bunlara karsı ilgisiz tutumu yüzünden iyice zayıf duruma düsmüslerdir.

,

TASAVVUF ,

SAFEVÎLER ,

AŞAMALI DEĞİŞİM ,