Mehekkü’l-ilim ve’l-ulemâ isimli eserde birleşik fiiller

Klasik Osmanlı Türkçesi dönemi eseri olan Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ’nın müellifi veya mütercimi belli değildir. Eser, dudak uyumu sürecinin gelişimini göstermesi açısından önemlidir. Bu makalede Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde yazılan Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ isimli eserde geçen birleşik fiiller değerlendirilerek bu alandaki çalışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Birleşik fiil, bir isim ile bir yardımcı fiilin veya iki ayrı fiil şeklinin yahut da isim soylu bir veya birden fazla kelime ile bir esas fiilin birleşmesinden oluşan ve tek bir kavrama karşılık olan fiil türüdür. Türkçede yabancı kökenli isimleri fiilleştirmede birleşik fiil kalıbından yaygın bir şekilde yararlanılmaktadır. İncelediğimiz eserde de birinci unsuru isim olan birleşik fiillerde, isim unsuru genellikle yabancı kökenlidir. Bu tür birleşiklerde isim unsuru olarak az sayıda Türkçe kökenli kelime kullanılmıştır. Bu makalede, incelememiz metne dayalı bir çalışma olduğu için, birleşik fiillerle ilgili farklı tasniflere ayrıntılı olarak yer verilmemiştir. Metinde geçen birleşik fiiller “asıl yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, bir yanı sıfat-fiil bir yanı yardımcı fiil olan birleşik fiiller: karmaşık fiiller, bir yanı isim bir yanı esas fiil olan birleşik fiiller, bir yanı zarf-fiil bir yanı fiil olan birleşik fiiller: tasvir fiilleri” şeklinde dört grupta ele alınarak incelenmiştir.